اگرچه آمریکا در مقایسه با سرزمینهای باستانی دنیا، کشوری نوظهور محسوب میشود اما شکلگیری تمدن و تاریخچهی زندگی شهری بر روی خاک آن به گذشتههای دور باز میگردد.
بسیاری از شهرهای قدیمی آمریکا قدمتی طولانیتر از تاریخ تاسیس این کشور دارند.
اگر به گوشه و کنار آمریکا سفر کنید، در شهرها و روستاهای آن بهندرت با ساختمانی روبرو خواهید شد که بیش از یک قرن قدمت داشته باشد؛ بااینحال، این سرزمین تاریخچهی کهنی دارد.
هزاران سال پیش، شهرهای زیادی بهدست بومیان آمریکایی تاسیس شد که تا امروز برجای ماندهاند. در حال حاضر میتوان از شهرهای قدیمی آمریکا دیدن کرد.
هرچند اندازهی اکثر این شهرها به نصف کاهش یافته و برخی نیز به فراموشی سپرده شدهاند اما شهرهایی وجود دارند که همچنان مثل گذشته، نقش پررنگی در آمریکای کنونی بازی میکنند.
کاهوکیا (Cahokia) در ایالت ایلینوی و در ۱۳ کیلومتری شهر سنت لوئیس در ایالت میسوری (میزوری) قرار دارد.
این شهر حدوداً ۷۰۰ سال بعد از میلاد بنیان گذاشته شده است و روزگاری یکی از بزرگترین شهرهای آمریکای شمالی و شمال مکزیک به شمار میرفت.
کاهوکیا توسط میسیسیپیها، گروهی از بومیان آمریکایی، تاسیس شد که زمانی در جنوب شرقی آمریکای شمالی زندگی میکردند.
تصور میشود کاهوکیا تا سال ۱۰۵۰ جمعیتی برابر با جمعیت لندن امروزی داشته و همچون لندن یک کلانشهر بوده است. شواهد باستانشناسی نشان میدهد که در این سرزمین، گروههای مختلف بومی در کنار یکدیگر زندگی میکردهاند.
بسیاری از بناهایی که شهر کاهوکیا را پدید آورده بودند، در حال حاضر از میان رفتهاند. این بناها حدوداً تا سال ۱۳۵۰ بنا به دلایلی نامعلوم ویران شدند.
بااینوجود، مردمان کاهوکیا یادگاری باشکوه از جامعهی خود بر جای گذاشتند: ۸۰ تپهی خاکی. بزرگترین تپه، مانکس ماوند (Monks Mound) نام دارد و با ارتفاع ۳۰ متر، زمینی به مساحت ۶ هکتار را میپوشاند.
این تپه هنوز بزرگترین تپه در آمریکای شمالی محسوب میشود. در گذشته، ساختمانی بر فراز آن قرار داشت که بهعنوان مرکز ملاقات رهبران مذهبی و سیاسی کاهوکیا استفاده میشد.
درحالیکه برخی بر این باورند که اورایبی (Oraibi) در سال ۱۱۵۰ بنا شده است، شواهد نشان میدهد که زمان تاسیس این شهر به قبل از سال ۱۱۰۰ باز میگردد.
اورایبی در ایالت آریزونا و در قلمروی سرخپوستان آمریکا قرار دارد. این شهر شاید قدیمیترین شهر آمریکا باشد که همیشه دارای سکنه بوده است. شهر اورایبی توسط قبیلهی هوپی (Hopi) بنیان گذاشته شد که امروزه، هنوز در اینجا زندگی میکنند.
به نظر میرسد جمعیت این شهر در قرن سیزدهم بهطور چشمگیری افزایش یافته و خیلی زود به یکی از مهمترین سکونتگاههای قبیلهی هوپی تبدیل شده است.
در حقیقت تا اواخر قرن نوزدهم، نیمی از جمعیت هوپیها در اورایبی ساکن شده بودند. امروزه میتوان از این ناحیه بازدید کرد اما جامعهی خصوصی آن به شیوهی سنتی هوپی زندگی میکنند و عکاسی از روستا و سبک زندگی این مردمان ممنوع است.
اورایبی در سال ۱۹۶۴ بهعنوان یکی از آثار ملی تاریخی آمریکا شناخته شد و همچنین در فهرست مکانهای تاریخی ادارهی ملی ثبت اماکن تاریخی آمریکا به ثبت رسیده است.
بومیان آمریکایی آکوما (Acoma) دوهزار سال است که در دهکدهی آکوما پوئبلو (Acoma Pueblo) سکونت دارند.
شواهد باستانشناسی نشان میدهد که این روستا دستکم از سال ۱۲۰۰ مسکونی بوده است اما تاریخ شفاهی به قدمتی کهنتر اشاره دارد.
زمانی سرزمین قبیلهی آکوما ۲ میلیون هکتار مساحت داشت. آکوما پوئبلو در ۹۷ کیلومتری غرب شهر امروزی آلبوکرکی (Albuquerque) در ایالت نیومکزیکو واقع شده است.
هرساله، دهها هزار گردشگر، از پوئبلو (اصطلاحی برای توصیف سکونتگاههای سرخپوستان آمریکای شمالی در جنوب غربی آمریکا) بازدید میکنند.
این دهکده یکی از آثار تاریخی ملی آمریکا به شمار میرود. در اینجا هنوز، حدود ۳۰۰ ساختمان وجود دارد که بیشتر آنها از آجرهای گلی ساخته شدهاند.
تائوس پوئبلو (Taos Pueblo) در یک مایلی شمال شهر تائوس در نیومکزیکو قرار دارد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
قدمت این شهر به ۱۴۵۰ باز میگردد، هرچند برخی برآوردها نشان میدهد که قدمت بناهای این ناحیه به سال ۱۰۰۰ میلادی باز میگردند.
نوادگان قبیلهی بومی آمریکایی تائوس که قرنها پیش در این ناحیه سکنی گزیدند، ادعا میکنند که خانههای خشتی اینجا ۱۰۰۰ سال است که هرگز خالی از سکنه نبودهاند.
مجتمع ساختمانی چندطبقهای که از خشت بنا شده با رنگ قرمز سفالی و درها و پنجرههای آبیرنگ، مهمترین بنای شهر را به وجود آورده است. در پسزمینهی این بنا چشماندازی زیبا از کوهستان سانگره د کریستو (Sangre de Cristo) به چشم میخورد.
درحالیکه شهر به روی بازدیدکنندگان باز است اما حدود ۱۵۰ نفر از اهالی تائوس که ساکنین دائمی اینجا هستند، بهشدت زندگی انزواطلبانه و خصوصی دارند.
زونی پوئبلو (Zuni Pueblo) در امتداد مسیر پیادهروی انشنتس سینیک بایوِی (Ancients Scenic Byway) یا راه فرعی خوشمنظرهی باستانیان در نیومکزیکو قرار دارد.
این مسیر از میان ایالتهای جنوب غربی میگذرد و از نواحی دارای آثار زمینشناسی و باستانشناسی عبور میکند. جمعیت این پوئبلو را مردم زونی تشکیل میدهند که بومی درهی رودخانهی زونی هستند.
مردم قبیلهی زونی در سال ۱۵۳۹ با آمریکاییهای غیربومی ارتباط برقرار کردند. این اتفاق زمانی رخ داد که بردهای اسپانیایی با اصالت مراکشی به نام استبان (معروف به استوانیکو) بهطور تصادفی به هاویکو (Hawikku)، یکی از روستاهای این ناحیه، برخورد کرد.
در افسانه آمده است که مردمان زونی استبان را کشتند اما در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. در حال حاضر تقریباً ۶۰۰۰ نفر در این پوئبلو زندگی میکنند.
زونی پوئبلو در درهای زیبا قرار دارد و تپههای تماشایی در اطراف خانههای سنتی خشتی این دهکده، سر به آسمان کشیدهاند.
چیلدرزبرگ (Childersburg) خود را «قدیمیترین شهر همواره مسکونی آمریکا» توصیف میکند. در مسیر ورودی شهر، بهوضوح تابلوی بزرگی مشاهده میشود که از پل راهآهن آویزان شده و میراث تاریخی چیلدرزبرگ را معرفی میکند.
قدمت چیلدرزبرگ به سال ۱۵۴۰ بازمیگردد، زمانی که یک اسپانیایی به نام ارناندو د سوتو (Hernando de Soto) تصادفاً با روستای کوسا (Coosa) مواجه شد.
در آن زمان، قبیلهی بومی آمریکایی کوسا در این روستا زندگی میکردند اما ازآنجاکه، قبایل بومی مختلفی طی هزاران سال در این ناحیه سکنی داشتهاند، احتمال میرود قدمت این روستا از این هم بیشتر باشد.
اسناد تاریخی نشان میدهند جمعیت زیادی طی قرنها در اینجا سکونت داشتهاند و مردم آبیکا (Abihka) بیشترین جمعیت این منطقه را در دههی ۱۷۰۰ تشکیل میدادند.
بااینوجود، امروزه فقط جمعیت بومی کوچکی در آلاباما زندگی میکنند و بهتدریج جمعیت متنوعی از کاوشگران، بازرگانان و پیشگامان در این شهر سکنی گزیدهاند.
گمان میرود پنساکولا (Pensacola) اولین سکونتگاه اسپانیاییها در ایالتهای آمریکا باشد. در سال ۱۵۳۹ کشتی دیگو مالدونادو (Diego Maldonado) در خلیج پنساکولا لنگر انداخت.
کمی بعد، در سال ۱۵۵۹، تریستان د لونا یارلانو (Tristán de Luna y Arellano) بیش از ۱۰۰۰ نفر را همراه خود به آمریکا آورد و مستعمرهای در سواحل خلیج پنساکولا بنیان نهاد.
این دهکده، خیلی زود متروکه شد زیرا طوفان و بیماری جان ساکنین مستعمره را تهدید میکرد. زمانی که اسپانیاییها از راه رسیدند، مردم پنساکولا در این ناحیه و بخش غربی پان هندل فلوریدا (Florida Panhandle) سکونت داشتند.
بااینکه روستاهای بومی آمریکایی در این منطقه برای مدتهای طولانی دوام آورده بودند اما تا سال ۱۹۶۳ پنساکولا بهطور گستردهای از میان رفت.
اسپانیاییها سالها بعد، مجدداً به این محل بازگشتند و جامعهی جدیدی را در سال ۱۶۹۸ بنیان گذاشتند. از آن زمان تا امروز شهری در اینجا به وجود آمده است که جمعیت کنونی آن به ۵۰ هزار نفر میرسد.
درمجموع، در سرتاسر محدودهی شهری پنساکولا تقریباً نیم میلیون نفر زندگی میکنند که در میان آنها موسیقیدان، ورزشکاران و سیاستمداران مطرحی به چشم میخورند.
شاید سنت اگوستین (St Augustine) اولین سکونتگاه اروپایی (سکونتگاه سان میگل د گوالداپه در ساحل جورجیا اولین سکونتگاه اروپایی بود که تنها ۴ ماه دوام آورد) در آمریکا نباشد اما قدیمیترین شهر مسکونی آمریکا است که توسط اروپاییها احداث شده است.
این شهر توسط پدرو منِندز د آویلِس (Pedro Menéndez de Avilés) در سال ۱۵۶۵ تاسیس شد. سنت آگوستین بیش از ۲۰۰ سال و حتی بعد از اشغال فلوریدا توسط انگلیسیها در سال ۱۷۶۳، مرکز اسپانیایی ایالت فلوریدا به شمار میرفت.
این شهر به لطف معماری تاریخی و اروپایی خود در میان بازدیدکنندگان فلوریدا پرطرفدار است. مهمترین بناهای سنت آگوستین شامل دژ قرن هفدهمی کاستیلو د سان مارکو (Castillo de San Marco)، فانوس دریایی بهعلاوه یک زندان قرن نوزدهمی، میشود.
دومین سکونتگاه قدیمی اروپایی، درست یک سال بعد از احداث سنت آگوستین، تاسیس شد. این سکونتگاه در سواحل رودخانهی سنت ماریس (St Marys) در ایالت کنونی جورجیا قرار دارد.
در حال حاضر شماری از بناهای قرن نوزدهمی در سطح شهر سنت ماریس به چشم میخورند.
یکی از آنها اولین کلیسای پرزبیتاری (Presbyterian) است که قدمت آن به سال ۱۸۰۸ باز میگردد و دیگری قدیمیترین بنای شهر به شمار میرود که در سال ۱۸۰۱ ساخته شده و نام نامتعارف خانهی جکسون-کلارک-بسنت- مکدانل- نزبیت (Jackson-Clark-Bessent-MacDonell-Nesbitt House) را بر خود دارد.
سن خوان د لاس کابایرس (San Juan de los Caballeros) در سال ۱۵۹۸ توسط یک اسپانیایی به نام دون خوان د اوناته (Don Juan de Oñate) تاسیس شد.
این شهر قرار بود مرکز ایالتی شود که امروزه به نیومکزیکو شهرت یافته است. در آن زمان، نوادگان قبیلهای موسوم به آناسازی (Anasazi) در این ناحیه زندگی میکردند که به آنها یونگه-یونگه (Yunque-Yunque) میگفتند.
این ناحیه که در نقطهی تلاقی دو رودخانهی چاما و ریو گراند (Rio Grande) قرار داشت، برای کشاورزی ایده آل بود.
در سال ۱۸۸۰ راهآهن دنور و ریو گراند از میان شهر کشیده شد که پای تاجران انگلیسی و دیگر مهاجران را به این ناحیه باز کرد.
در همین زمان، نام شهر به اسپانیولا (Española) تغییر یافت. جورج و فرانک باند (دو برادر مهاجر) کسب و کاری راهاندازی کردند که بعدها به امپراطوری چند میلیون دلاری تولید پشم در شهر تبدیل شد.
راهآهن در سال ۱۹۴۰ بسته شد و بسیاری از ساکنین به خارج از شهر نقلمکان کردند. بسیاری از ساختمانهای تاریخی در دههی ۱۹۸۰ تخریب شدند اما هنوز تعدادی از این بناها وجود دارند که یادآور دوران گذشتهی شهر هستند.
جیمز تاون (Jamestown) اولین مستعمرهی دائم انگلیسیها در آمریکا بود. شرکت ویرجینیای لندن که در سال ۱۶۰۷ به رودخانهی جیمز رسید، در ابتدا این ناحیه را جیمز فورت (James Fort) نامید.
بااینکه بسیاری از مهاجرین براثر بیماری جان خود را از دست دادند، این شهر در بین سالهای ۱۶۱۶ و ۱۶۹۹ به مرکز انگلیسیها در منطقه تبدیل شد.
شهر جیمزتاون آیندهی خوبی نداشت؛ در سال ۱۶۷۶ به دنبال یک شورش در آتش سوخت؛ پس از مدتی بازسازی شد اما درنهایت وقتی انگلیسیها، در سال ۱۶۹۹ مرکز خود را به شهر ویلیامزبرگ تغییر دادند، کاملاً متروکه شد.
امروزه جیمز تاون یک محوطهی تاریخی است و بازدیدکنندگان میتوانند از محوطهی باستانشناسی شهر تاریخی جیمز تاون، سکونتگاه جیمزتاون و موزهی زندهی تاریخی که زندگی در جیمزتاون قدیم را به تصویر میکشد، دیدن کنند.
سانتافه (Santa Fe) هنوز هم یک شهر مهم در آمریکا محسوب میشود و چهارمین شهر بزرگ ایالت نیومکزیکو است.
این شهر در سال ۱۶۱۰ بهعنوان سانتافه د نوو مکزیکو (Santa Fe de Nuevo México) تاسیس شد و به عنوان مرکز نیو مکزیکو جای شهر اسپانیولا را گرفت.
خیلی زود نام آن به «لا ویلا رئال دلا سانتا فی دسان فرانسیسکو آسیس» (La Villa Real de la Santa Fe de San Francisco de) تغییر پیدا کرد و هنوز هم نام کامل و رسمی شهر است.
بااینوجود، ناحیه سانتافه تاریخچهی طولانیتری دارد و قدمت روستاهایی که در امتداد رود ریو گراند توسط مردم تنوئن (Tanoan) ساخته شدهاند، به سال ۹۰۰ میلادی باز میگردند.
این شهر هنوز هم شهر پراهمیتی در آمریکا است و رودخانهی سانتافه که هزاران سال است آذوقه و آب مردم این ناحیه را فراهم میکند، در سال ۲۰۰۷ خطرناکترین رودخانهی آمریکا لقب گرفته و یکی از مهمترین رودهای این سرزمین است.