گردشبان (gardeshban.ir) : خرید همواره بخش جدانشدنی از زندگی هر فرد با هر بودجه ای است، کمتر کسی پیدا می شود که به خرید علاقه نداشته باشد، وقتی با رزرو بلیط هواپیما عازم شهر تهران می شوید و به بازار بزرگ پایتخت مراجعه می کنید، در همان نگاه اول متوجه وسعت این بازار خواهید شد که به فروش انواع کالاها پرداخته می شود.
بازار تهران با ساختار پیچیده خود شامل بخش های مختلفی است و اکثرا در زمینه عمده فروشی فعالیت می کنند، همچنین می توان گفت به کل ایران پاسخگو هستند. در حالت کلی محال است تا به حال نام بازار تهران را نشنیده باشید، در هر جایی از این کشور که زندگی می کنید برای یکبار هم که شده در سفرتان به پایتخت به این بازار سر زده اید.
نکته حائز اهمیت در مورد بازار تهران اینست که نه تنها از لحاظ اقتصادی بلکه از نظر تاریخی و معماری نیز دارای اهمیت زیادی است. البته بازدید از این بازار فقط به خرید ختم نمی شود، بلکه می توانید غذاهای خوشمزه نوش جان کنید یا اینکه از بناهای تاریخی این مجموعه بازدید داشته باشید. بازار بزرگ تهران در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
چرا باید از بازار تهران بازدید کنیم؟
• بازار تهران به عنوان یکی از بازارهای تاریخی و مهم کشور به شمار می رود.
• بازار تهران یکی از بزرگترین بازارهای ایران است.
• این بازار به عنوان یادگاری از دوران قاجار است.
• بازار تهران بناهای تاریخی و هنری زیادی را در خود جای داده است.
• دسترسی به این بازار از طریق وسایل حمل و نقل عمومی آسان است..
• بازار بزرگ تهران یکی از جاذبه های محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود و از بهترین مراکز خرید تهران است.
تاریخچه بازار تهران
این بازار در دوره شاه تهماسب صفوی احداث شده و در دوره ناصرالدین شاه قاجار تکمیل گردیده است. همان طور که می دانید در زمان صفویه، شاه تهماسب قزوین را به عنوان پایتخت انتخاب کرده بود که در آن موقع تهران با ۴ محله در داخل حصار بوده است و یکی از این محله ها بازار نام داشت و چندین حجره و دکه فعالیت داشتند.
در ادامه با روی کار آمدن قاجار و انتقال پایتخت به تهران، آقا محمد خان به این بازار رونق بخشید و حجره ها، دالان ها، کاروانسراها را مورد بازسازی قرار داد. بعد از ساخت مسجد جامع، مجموعه بازار توسعه داده شد و چندین سرا و تیمچه به بخش بازار اضافه گردید.
در دوره ناصرالدین شاه نیز ورودی اصلی بازار بزرگ ساخته شد و قسمت های داخلی Tehran Grand Bazaar نیز تکمیل شدند. پس می توان نتیجه گرفت که تغییرات و شکل گیری اصلی این بازار همراه با تقسیم بندی ها مربوط به دوره قاجار است.
معماری بازار بزرگ تهران
در ابتدا بازار تهران بدون سقف بود که در طی سال ها و توسعه زندگی شهرنشینی این بازار نیز دچار تغییرات اساسی شد و قسمت های زیادی در این ساختمان تاریخی نوساز شده و تغییر یافتند. امروزه قسمت هایی مانند بازار امیر، سر در سبزه میدان، چهارسوق بزرگ و مسجد جامع از آثار بجامانده محسوب می شوند.
در حال کلی، معماری این بازار بدین صورت است که با ۲۲۰ سال قدمت دارای معماری به سبک قاجار است و قسمت های قدیمی بازار دارای معماری طاقی و گنبدی شکل در قسمت های سقف دارند و نور نیز از طریق سوراخ های آجرها به داخل می تابد، همچنین می توان گفت بازار بزرگ تهران دارای معماری خاص و پیچیده سنتی است.
راهروهای پیچ در پیچ، طاق ها و هواکش های سنتی جزو زیبایی های معماری این بازار به شمار می روند اما این روزها با معماری جدید و مدرن رنگ و رویی خاصی به بازار داده شده، با این حال ماهیت سنتی با اجزای داخلی حفظ شده است.
موقعیت جغرافیایی بازار تهران
این بازار بزرگ در بخش جنوبی تهران واقع شده که از سمت جنوب به مولوی، از غرب به گلوبندک، از شمال به پامنار و از شرق به آبمنگول و کوثر محدود می شود.
بخش های مختلف بازار بزرگ تهران
بازار بزرگ تهران دارای قسمت های مختلفی است، مانند تیمچه، بازار، راسته، پاساژ، مغازه، رستوران، مسجد، تکیه. بازار تهران دارای راسته و بازارچه های زیادی در درون خود است که هرکدامشان در حرفه خاصی فعالیت دارند. در ادامه می خواهیم این قسمت ها را برایتان معرفی کنیم تا معنی این کلمات واضح شوند:
راسته به گذرگاه اصلی و فرعی گفته می شود که مسیری طولانی است و در هر دو طرف مغازه ها واقع شده اند. سرا در واقع یک حیاط میانی با حجره هایی دور تا دور است که دارای شکل، تعداد طبفات، رواق و ایوان متفاوتی است. تیمچه نیز به فضای سرپوشیده ای گفته می شود که یک کالای خاص عرضه می کنند.
چهارسوق به محل تقاطع دو راسته اصلی گفته می شود و این قسمت دارای معماری و تزئینات متفاوتی است. در طول سال ها، معماری این بازار تغییرات زیادی داشته است و با بازسازی ها و اضافه شدن بخش های جدید به طور جدی در معماری این بازار تغییر ایجاد گردیده است.
از بازارهای معروف می توان به بازار امیر، بازار آهنگران، بازار بزرگ، بازار بین الحرمین، بازار پردیس، بازار خیاط ها، بازار پرسپولیس، بازار دروازه نو، بازار زرگرها، بازار رضا، بازار کفاش ها، بازار طوسی، بازار کیش، بازار مسگرها، بازار لوازم التحریر، بازار نجارها و بازار قیصریه اشاره کرد.
همچنین چند مورد سرا نیز در بازار تهران وجود دارند، مانند سرای احمدی، سرای افراشته، سرای حاج حسن، سرای عباسی، سرای مشکات، سرای وزیری و سرای نقالخانه، در ادامه به تیمچه ها دسترسی خواهید داشت که اسامی تیمچه ها نیز عبارتند از تیمچه حاجب الدوله، تیمچه ابوتراب و تیمچه باوفا.
یکی از جاهای زیبا و پر رفت و آمد در بازار تهران چهار سوق است که در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد و مکانی هشت ضلعی با سقفی کوتاه و گچ بری های بسیار زیبایی است، همچنین این بازار با معماری و بافت قدیمی خود جزو آثار ملی به شمار می رود.
سبزه میدان یکی از میدان های معروف در بازار است و این بخش در دوره صفویه ساخته شده و در زمان قاجار مورد بازسازی قرار گرفته است. مسجد امام خمینی یا مسجد جامع یا مسجد شاه با قدمتی بیش از ۲ قرن به ثبت ملی رسیده است. در کنار مسجد جامع، تیمچه ای به نام حاجب الدوله وجود دارد که با معماری بی نظیر خود یادگاری از دوره ناصر الدین شاه است و در سال ۱۳۵۶ نیز به ثبت ملی رسیده است.
تیمچه مهدیه نیز در جنوب و نزدیک سبزه میدان واقع شده و با معماری گنبدی خود زیبایی منحصر بفردی به این بازار بخشیده است. بازار امیر نیز در سال ۱۲۲۹ ساخته شده و یکی از قدیمی های بازار تهران به شمار می رود.
بازار بین الحرمین یا بازار لوازم التحریر یکی از بازارهای اصلی به شمار می رود و همچنین یکی دیگر از بخش های بازار بزرگ، پاساژ رضا است و در زمینه پوشاک هرچه بخواهید در این پاساژ ۵ طبقه یافت می شود. در حالت کلی، قیمت اجناس در این بازار نسبت به مناطق دیگر در تهران یا حتی شهرهای دیگر بسیار پایین بوده و مقرون به صرفه خواهد بود.
از بخش های جالب این بازار می توان به تکیه دولت اشاره کرد که در جنوب شرقی کاخ گلستان و در مقابل مسجد جامع قرار داشته و این تکیه محلی برای اجرای تئاتر و نمایش بوده است که با ظرفیت ۲۰ هزار نفری به عنوان بزرگترین سالن نمایش در ایران به شمار می رفت.
این تکیه ساختمانی سه طبقه و از جنس آجر داشته که نمای بیرونی آن به شکل هشت ضلعی بوده و دارای سه ورودی، بیست اتاق و یک ایوان سلطنتی بوده است. سال ها بعد در زمان حکومت قاجار و پهلوی به عنوان محلی برای تعزیه خوانی و مراسم مذهبی استفاده می شده است و در حال حاضر نیز چنین جایی اصلا وجود ندارد، زیرا در سال ۱۳۲۵ تخریب گردید و بانک ملی به جای تکیه دولت ساخته شد.
راهنمای بازدید از بازار بزرگ تهران
برای بازدید از بازار بزرگ تهران چندین ورودی وجود دارد که از مسیرهای مختلفی می توانید مراجعه کنید. در اینجا مسیر پیشنهادی به شما ارائه می شود که می توانید از مسیر برعکس بروید یا اینکه بعضی از جاها را کلا حذف نمایید.
مسیر پیشنهادی از شمال تا جنوب بازار: این مسیر با سبزه میدان آغاز می شود که دارای سردر بسیار زیبایی است و دروازه ورودی به بازار محسوب می شود که در اولین گام به بازار کفاش ها خواهید رسید و با ادامه در مسیر چپ به تیمچه مهدیه می رسید که مخصوص ترمه است. اگر به سمت جنوب بروید وارد بازار جاجب الدوله خواهید شد و مخصوص ظروف دکوری است. از این بازار وارد بازار بزازها خواهید شد.
در ادامه مسجد امام را مقابل خود خواهید دید و بازهم اگر به سمت شرق ادامه دهید به بازار بین الحرمین خواهید رسید و سپس خانه ای تاریخی پیش رویتان خواهید دید که با نام خانه حاج حسین آقا و با آجرکاری، کاشی کاری، گچبری، منبت کاری ها حالت بسیار خاصی دارد.
سپس نوبت به چهارسوق بازار می رسد که فضایی هشت ضلعی با گنبد دایره ای و کوتاه است و با تزئینات زیبای خود شهرت دارد. اگر بازار خیاط ها را نیز ادامه دهید به امامزاده زید خواهید رسید اما اگر به سمت جنوب بروید به سرای امیر خواهید رسید. مورد جالب توجه در بازار تهران اینست که علاوه بر مسجد می توانید به کلیسای تادئوس مقدس نیز دسترسی داشته باشید. حال به انتهای بازار رسیده اید که می توانید وارد خیابان مولوی شده و از بازار خارج شوید.
تفریحات در بازار تهران
یکی از تفریحات بازار تهران کالسکه سواری است که همانند قدیم سوار کالسکه خواهید شد و بر روی سنگفرش ها گویی به تهران قدیم قدم گذاشته اید و به قسمت های مختلف بازار دسترسی داشته باشید.
راهنمای خرید از بازار بزرگ تهران
همان طور که پیش تر نیز گفتیم، در بازار بزرگ تهران هرچیزی که در ذهنتان باشد می توانید پیدا کنید. در ادامه به برخی از اجناس این بازار می پردازیم تا در هنگام مراجعه تان سردرگم نشوید: آجیل در بازار چهارسوق، انواع لباس های زنانه در بازار جعفری، طلا و جواهر در بازار زرگرها، لوازم خانگی در بازار حاجب الدوله، محصولات زیبایی و آرایشی در کوچه مروی، کیف و کفش در سرای مشیر. فقط توجه داشته باشید که بیش از نیمی از مغازه ها بصورت عمده هستند و خرده فروشی به ندرت انجام می گیرد.
رستوران های بازار بزرگ تهران
بازار تهران فقط برای خرید نیست، بلکه رستوران هایی در این بازار دایر است که با طعم بسیار لذیذ خود در سراسر ایران شهرت دارند. رستوران هایی با قدمت زیاد و فضای نوستالژی که از طعم و کیفیت غذاهای ایرانی سیر نخواهید شد، صف های طولانی در این رستوران ها خود نشان دهنده کیفیت عالی غذاهاست. اسامی این رستوران ها عبارتند از نایب، شمشیری، مسلم، خیام، شرف الاسلامی و چندین مورد دیگر.
رستوران نایب خوشمزه ترن کباب ها را عرضه می کند و بعد از گذشت ۵ نسل از افتتاح این رستوران همچنان کیفیت غذا حرف اول را می زند. رستوران شمشیری نیز در جنوب سبزه میدان قرار دارد و مملو از مشتریانی است که برای خوردن کباب کوبیده راهی بازار تهران می شوند. رستوران مسلم نیز به عنوان رقیب شرف الاسلامی در نبش سبزه میدان واقع شده و به دلیل موقعیت عالی این رستوران همواره مورد توجه قرار می گیرد.
رستوران خیام نیز در بخش جنوبی ایستگاه مترو واقع شده و شبیه سفره خانه در ساختمانی با قدمتی ۲۰۰ ساله است. رستوران شرف الاسلامی در راسته پشت مسجد امام قرار دارد و چندین نسل سابقه دارد که با سبک و سیاق قدیمی از میهمانان پذیرایی می کند.
نحوه دسترسی به بازار بزرگ تهران
برای دسترسی به بازار می توانید به وسیله مترو بروید که باید برای این کار از طریق خط شماره ۱ یعنی تجریش به کهریزک استفاده کنید و در ایستگاه ۱۵ خرداد پیاده شوید که با کمی پیاده روی به بازار برسید.
اگر می خواهید با تاکسی بروید، باید از صادقیه و آزادی سوار تاکسی های خطی شوید و به آسانی به بازار دسترسی داشته باشید یا اینکه در صورت استفاده از اتوبوس می توانید از خط تجریش- راه آهن استفاده کرده و در ایستگاه میدان منیریه یا امام خمینی (ره) پیاده شوید و بقیه مسیر را به وسیله تاکسی یا پیاده به خیابان ۱۵ خرداد بروید. پس نگران دسترسی به بازار تهران نباشید، زیرا از هر نقطه شهر چندین گزینه برای دسترسی شما وجود دارد، فقط باید خودتان تصمیم بگیرید که از چه وسیله ای می خواهید استفاده کنید.
ساعات و هزینه بازدید از بازار بزرگ تهران
بازار تهران جمعه ها و روزهای تعطیلات رسمی وفات تعطیل است. در روزهای عادی شنبه تا چهارشنبه نیز ساعت کاری از ۹ صبح تا ۶ عصر است، البته اصناف مختلف ساعت کاری متفاوتی دارند ولی در حالت کلی بازار تا عصر دایر است ولی برخی از بخش های خارجی بازار تا ساعت ۸ شب فعالیت دارند. همچنین روزهای پنج شنبه نیز ساعت کاری بازار تا ساعت ۲ ظهر است که بخش های خارجی تا ۵ عصر دایر هستند. با این اوصاف اگر می خواهید در ساعات خلوت و همراه با آرامش از بازار تهران بازدید کرده و خرید کنید، پیشنهاد ما اینست تا در ساعات اولیه صبح بروید و تا زمان ناهار خریدهایتان را انجام داده و خودتان را در یکی از رستوران های معرفی شده مهمان کنید.
جاذبه های دیدنی نزدیک به بازار تهران
بازارچه عودلاجان: ۲.۵ کیلومتر
پارک شهر: ۲.۶ کیلومتر
کاخ گلستان: ۳.۱ کیلومتر
باب همایون: ۳.۴ کیلومتر
هتل های نزدیک به بازار تهران
هتل شاه خراسان: ۲.۴ کیلومتر
هتل زیبا: ۳.۱ کیلومتر
هتل شهریار: ۳.۲ کیلومتر
هتل اسکان: ۵.۳ کیلومتر
هتل فرهنگی: ۷.۲ کیلومتر