یافته‌های تازه باستان‌شناسی از «سبزه‌میدان» قزوین

صفحه نخست / عمومی

یافته‌های تازه باستان‌شناسی از «سبزه‌میدان» قزوین

باستان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که لایه‌های کاوش‌شده در محدوده سبزه‌میدان قزوین که در آن‌ها مواد فرهنگی از قبیل سفال، استخوان و دیگر یافته‌ها به‌دست آمده، هیچ کدام از نوع نهشته فرهنگی برجا نیستند و در نتیجه جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر حمل شده‌اند.

کد خبر: ۴۲۶۹۹

تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۷ تير ۱۴۰۰-1400 April 27

گردشبان (gardeshban.ir) :

سبزه‌میدان یا میدان‌ آزادی جزیی از مجموعه‌ باغ و کاخ چهلستون و بخشی از دولتخانه صفوی در شهر قزوین بوده که در جریان گسترش محدوده‌ شهری و احداث خیابان‌هایی برای گذر خودروها، دگرگون شد و سبزه‌میدان کنونی شکل گرفت. این میدان در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در مسیر دسترسی به خیابان امام‌خمینی و بازار سنتی قزوین، کاروانسرای سعدالسطنه، کاخ ‌چهلستون و موزه‌ خوشنویسی قرار دارد.

از سال ۹۷ پروژه بازآفرینی سبزه‌میدان قزوین آغاز شد و در اسفندماه ۹۹ نیز عملیات نوسازی و بهسازی این میدان از سوی شهرداری انجام شد که پس از آن در تیرماه ۱۴۰۰ گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی در همین محل شروع شد. بنا به گفته مدیر میراث فرهنگی و گردشگری، با وجود آن‌که سبزه‌میدان بخشی از دولتخانه صفوی بوده اما تاکنون هیچ پژوهش مستقلی در ارتباط با شناسایی و توالی آثار و دوره‌های فرهنگی در این بخش از بافت تاریخی شهر قزوین صورت نگرفته بود. برای همین عملیات گمانه‌زنی باستان‌شناسی با هدف لایه‌نگاری و شناسایی نهشته‌های باستانی و بقایای احتمالی آثار معماری و تعیین دوره‌های فرهنگی این محدوده از بافت تاریخی این شهر به اجرا درآمد.

اینک پس از گذشت کمتر از یک ماه از آغاز این گمانه‌زنی، روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در گزارشی به نقل از حمزه کریمی ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی این سایت ـ درباره نتیجه این کاوش‌ها، گزارش کرد: پیرو نامه شهرداری قزوین، برای صدور مجوز به منظور ایجاد تاسیسات آبرسانی برای آبیاری درختان و فضای سبز در محدوده ضلع شمال‌ غربی سبزه‌میدان، اقدامات اولیه از سوی اداره میراث فرهنگی استان با بازدید از محل انجام شد.

یافته‌های تازه باستان‌شناسی از «سبزه‌میدان» قزوین

این باستان‌شناس افزود: با بررسی این طرح در کمیته فنی اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین با توجه به ایجاد دخل و تصرف در صورت ایجاد تأسیسات آبی، پیش‌زمینه اجرایی شدن یا نشدن این طرح منوط به انجام مطالعات باستان‌شناختی شد.

کریمی اضافه کرد: به همین منظور با درخواست اداره کل استان و صدور مجوز از طرف ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه گمانه‌زنی به منظور پاسخ‌گویی به استعلام بافت تاریخی سبزه‌میدان آغاز شد. در این راستا در بخش شمال غربی محوطه و در قسمتی که به منظور ساخت تاسیسات آبی خاکبرداری شده، یک گمانه دو در دو متر و یک ترانشه چهار در چهار متر برای شناسایی وضعیت لایه‌ها و آثار معماری تا سطح خاک بکر مورد کاوش قرار گرفت.

او افزود: با توجه به این‌که بخش مورد نظر در جهت شرقی غربی ۱۷ متر طول و در جهت شمالی جنوبی ۱۳ متر عرض دارد، تصمیم بر آن شد به منظور پوشش کامل محدوده یک گمانه آزمایشی در شرق و یک ترانشه در بخش غربی محدوده که بتواند درصد برخورد احتمالی با آثار معماری و یافته‌های فرهنگی را افزایش دهد، ایجاد شود.

این باستان‌شناس به خاکبرداری و گودبرداری توسط بولدوزر از این محوطه پیش از شروع کاوش اشاره کرد و گفت: حدود یک متر از لایه‌های این بخش برداشت شده بود. به همین منظور کاوش در سطح گمانه آزمایشی در بخش شرقی با ثبت جمعا ۶ کانتکست ادامه یافت و در عمق ۲۳۰- سانتی‌متراز سطح گمانه با نمایان شدن یک مسیر انتقال آب ساخته‌شده از تنبوشه‌های سفالی که تنها کانتکست برجای این کاوش بود، کاوش در گمانه آزمایشی متوقف شد.

او اضافه کرد: کاوش در بخش غربی نیز در عمق ۴۵۰- سانتیمتر از سطح ترانشه و با حصول اطمینان از بکر بودن بافت خاک کاوش در این ترانشه متوقف شد.

سرپرست این هیأت کاوش ادامه داد: در نهایت و بر اساس تمام اطلاعات موجود می‌توان نتیجه گرفت لایه‌های کاوش‌شده در محدوده مورد نظر سبزه‌میدان که در آن‌ها مواد فرهنگی از قبیل سفال، استخوان و دیگر یافته‌ها به‌دست آمد هیچ کدام از نوع نهشته فرهنگی برجا (in situ) نیستند و ماهیت آن‌ها به شکل کانتکست نوع سوم (بافتی که در نتیجه جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر حمل شده) است.

کریمی گفت: تنها کانتکستِ برجای به‌دست آمده از کاوش در محدوده سبزه‌میدان یک مسیر انتقال آب است که با استفاده از تنبوشه‌های سفالی و آجر ساخته شده که با توجه به همسانی توالی لایه‌ها در هر دو ترانشه می‌توان گفت این تنبوشه‌های سفالی نیز در داخل بافت خاک بکر کار گذاشته‌ شده‌اند.