گردشبان (gardeshban.ir) : این پروژه شامل جمعآوری مواد ژنتیکی از زبالهها، مخاط یا سلولهای ماهی از طریق سایتهای منتخب میراث جهانی توسط دانشمندان و ساکنان محلی میشود و هدف نظارت بر ماهیها و گونههایی که توسط اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت در فهرست قرمز قرار گرفتهاند را دنبال میکند. این در حالی است که eDNA نیز شامل جمعآوری و تجزیه و تحلیل نمونههای جمعآوری شده از محیط (خاک، آب، هوا) به جای یک موجود زنده میشود.
پروژه دو ساله eDNA به سنجش آسیبپذیری تنوعزیستی دریایی در برابر تغییرات آبوهوایی و تاثیرات آن بر الگوهای توزیع و مهاجرت زندگی دریایی در سایتهای میراث جهانی دریایی کمک میکند.
این برنامه که در آغاز دهه علوم اقیانوس سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار (2021-2030) راهاندازی شد، به درک روندهای جهانی و اطلاع از تلاشهای مستمر برای حفاظت از اکوسیستمهای دریایی و اطمینان از بهرهمندی نسلهای آینده از خدمات ارائهشده کمک میکند.
لازم به ذکر است که سایتهای میراث جهانی دریایی نقش مهمی در حفاظت از اکوسیستمهای دریایی با ارزش جهانی استثنایی ایفا میکنند و فرصتهایی را برای عموم فراهم میآورند تا محیطهای دریایی را بشناسند و حفظ کنند. تغییرات آبوهوایی بر رفتار و توزیع زندگی زیر آب تأثیر میگذارد و این پروژه باید بفهمد چه اتفاقی میافتد تا بتوان تلاشهای تیمهای متخصص را برای حفاظت با شرایط در حال تحول وفق داد.
میراث جهانی دریایی یونسکو به دلیل تنوعزیستی منحصر بهفرد، اکوسیستمهای برجسته یا سابقه مهم تاریخی که دارند، شناخته شدهاند. از زمان ثبت نخستین سایت دریایی، دیواره بزرگ مرجانی استرالیا، در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 1981 میلادی، یک شبکه جهانی از 50 سایت دریایی تشکیل شده که با نام و شعار اختصاصی «چراغهای امید برای شفا بخشیدن به اقیانوس» فعالیت میکند.
استفاده از eDNA در پایش اقیانوسها و جمعآوری دادهها هنوز در مراحل ابتدایی است و پروتکلهای استاندارد برای نمونهبرداری و مدیریت دادهها در پروژه پیشرو eDNA یونسکو ساده خواهد شد. این روش برای نخستین بار بهطور همزمان در چندین منطقه حفاظتشده دریایی اعمال میشود که نشاندهنده تولد استانداردهای جهانی در نمونهبرداری و نظارت و مدیریت دادهها در حین در دسترس قرار دادن آن دادهها برای عموم است.