gardeshban.ir

داستانِ تخریب‌ها در دل کوهستان الوند فقط به دشت میشان و تسطیح زمینِ کوهستان برای هر بهانه‌ای ختم نمی‌شود، این روزها و بیشتر در طول چند ماه گذشته، حفاری‌های غیرمجاز در دل کوهستان الوند سرعت بیشتری گرفته‌اند، آن‌قدر که حفاران با یکدیگر مسابقه گذاشته‌د و حتی جا پای یگدیگر می‌گذارند.

از یک سو بعد از تسطیح زمین در دل الوند، مسئولان تاکید کردند که هیچ خودرویی از این مسیر عبور نخواهد کرد و صرفا برای اقدامات عمرانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و چند روز بعد فعالان میراثی با انتشار تصاویری از پارکینگ شدن این فضا خبر دادند و از سوی دیگر مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان اعلام کرد آن تسطیح بدون هیچ هماهنگی با میراث فرهنگی انجام شده است.

علی مالمیر در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «تاسیساتی به نام دهکده گنجنامه سرمایه‌گذار دامنه شمالی الوند است و محدوده این تاسیسات مشخص است. هر تغییری در درون این محدوده از پیش در اداره کل میراث‌فرهنگی و  کارگروه گردشگری به تصویب می‌رسد، بنابراین هر نوع تغییر در داخل این مجموعه باید با هماهنگی ما انجام گیرد.

 در کوهستان الوند از آن‌جا که کل کوهستان ثبت ملی شده است طبیعتا دستگاه‌های گوناگونی ذی‌مدخل هستند. مثلا اداره کل منابع طبیعی، راه‌ و شهرسازی و اداره کل میراث در این موضوع ذی‌مدخل هستند، بر این اساس هر گونه مجوز تغییر و تحول باید با هماهنگی و اطلاع ما به عنوان متولی ثبت ملی داده شود، ضمن این‌که با سایر دستگاه‌های مرتبط هم باید هماهنگی لازم انجام شود. درباره این تسطیح هیچ‌گونه هماهنگی با ما انجام نشده بود. این‌جا بر اساس استاندارد تله‌کابین بین مبدا و مقصد ما باید یک راه برای روزگار بحران داشته‌باشیم، البته این‌که این راه چقدر باشد مسئله دیگری است.»

آن‌ها چاله حفر می‌کنند، ما  پُر می‌کنیم

حسین زندی - فعال میراث فرهنگی همدان - در گفت‌وگو با ایسنا از زیاد شدن حفاری‌های غیرمجاز در دل کوهستان الوند به‌خصوص بعد از نوروز امسال خبر می‌دهد و می‌گوید: به صورت مداوم در طبیعت و کوه به‌خصوص کوهستان الوند، با این حفاری‌ها روبه‌رو می‌شدیم و کسی توجه نمی‌کرد، وضعیت به گونه‌ای بود که در بسیاری از نقاط خودمان حفاری‌ها را پُر می‌کردیم.

او با بیان این‌که کوهنوردان و فعالان میراثی هر بار که چشم‌شان به این گودال‌های حفاری‌شده می‌افتد آن‌ها را پُر می‌کنند، ادامه می‌دهد: تا کنون سه بار پای سنگ‌نگاره‌ «مهری» در قله یخچال را حفاری کرده‌اند که ما پر کردیم، اما باز هم حفاران آن‌ها را گود می‌کنند.

این فعال میراث فرهنگی بروز این اتفاق را به آتش‌سوزی‌هایی که هر سال در تابستان در محوطه‌های باستانی رخ می‌دهد، تشبیه می‌کند و می‌افزاید: داستان شبیه یک بیماری شده است که در بیشتر موارد نیز چیزی گیرِ حفار نمی‌آید، فقط ناگهان هوس یک‌شبه پولدار شدن به سر برخی افراد می‌افتد و با خرید میلیونی کاغذهایی که مثلا روی آن‌ها نقشه‌ گنج کشیده شده، یک جا را گود می‌کنند تا یک‌شبه راه صدساله را بروند.

حفاران غیرمجاز دور باطل می‌زنند تا به هیچ برسند

او با بیان این‌که یکی از غارهای کوه «خورزنه» در اطراف شهر همدان نیز دچار این وضعیت شده است، ادامه می‌دهد: حفاران یک بار سمت چپ غار را گود می‌کنند و خاک‌هایشان را سمت راست می‌ریزند، به هیچ چیز نمی‌رسند، گروه بعدی حفاران سمت راستِ غار را می‌کَنند و همان نخاله‌های خاکِ سمت چپ را به سرجایش برمی‌گردانند.

وی تاکید می‌کند: آن‌ها در واقع در حال زدنِ دور باطل دور خودشان‌اند و کار عبثی است که از سر نادانی بخشی از جامعه است، چون هوس یک‌شبه پولدار شدن دارند.

تعداد حفاران آن‌قدر زیاد شده که میراث فرهنگی نمی‌تواند پیگیر همه باشد

زندی ناآگاهی مردم و ضعیف عمل کردن فعالان مدنی در استان همدان را از جمله عواملی می‌داند که باعث تشدید اتفاقات کنونی در همدان شده و با اشاره به کمبود نیروهای میراث فرهنگی چه از نظر کارشناسان میراثی و چه نیروهای یگان حفاظت استان، می‌گوید: از سوی دیگر متاسفانه آن‌قدر تعداد حفاران آثار تاریخی زیاد شده که‌ میراث فرهنگی که متولی این کار است،‌ نمی‌تواند پیگیرِ همه‌ی‌آسیب‌هایی که آن‌ها وارد می‌کنند، باشد. چون تعداد همه‌ی نیروهای یگان حفاظت و کارکنان میراث فرهنگی استان حدود ۱۵۰ نفر است و این کمبود به اندازه‌ای دیده می‌شود که در طول ۱۵ سال گذشته از نیروهای یگان حفاظت نیز به عنوان نیروی ستادی استفاده می‌کنند. در واقع این اتفاق نه فقط در همدان که در تعداد زیادی از استان‌ها اتفاق می‌افتد، این معضلی است که برای میراث فرهنگی به وجود آمده است.

او با اشاره به شناسایی فقط دوهزار تپه و اثرِ تاریخی در سطح استان همدان، می‌گوید: برای این تعداد محوطه و اثر فقط ۱۵۰ نیروی میراث فرهنگی در استان همدان فعال هستند و از این تعداد نیروهای یگان حفاظت در استان حدود ۱۰ نفر هستند و از این تعداد در سهم شهر همدان احتمالا حدود دو نفر فعال هستند. چطور در استانی که حدود دوهزار اثر شناسایی‌شده دارد با ۱۰ نیروی یگان حفاظت قصد نگهداری و حفاظت از آثار تاریخیِ فقط شناسایی‌شده را داریم؟ در این میان حسابِ محوطه‌های شناسایی‌نشده که حفاران زودتر از میراث فرهنگی به آن‌جا رسیده‌اند، خود موضوع دیگری است.

وضعیت در «خورزنه» فاجعه است

زندی با اشاره به شناسایی محوطه‌های تاریخی در خورزنه، اضافه می‌کند: هنوز متاسفانه هیچ کدام از این محوطه‌های شناسایی‌شده حتی ثبت نشده‌اند. کلِ اطراف محوطه‌ ۲۰۰ هکتاری خورزنه سوراخ سوراخ شده است، وضعیت فاجعه‌ای در اطراف این محوطه‌های شناسایی‌شده می‌بینیم.

کوهنوردان باید مراقب باشند در گودال‌های حفاران نیفتند

او ادامه می‌دهد: وضعیت در کوهستان الوند به این گستردگی طوری است که آن‌قدر آش شور شده و تعداد حفاری‌ها زیاد شده است که کوهنوردها احساس خطر کرده‌اند، همیشه تذکر می‌دهند اگر می‌خواهید از فلان مسیر به سمت کوه بروید حواستان باشد در گودال‌ها نیفتید، حفاران چاه ۲۵ متری در دل کوهستان کنده‌اند.

این فعال میراث فرهنگی وضعیت امروزی کوهستان الوند را یک درد ناعلاج می‌داند که بخشی از تخریب‌ها که به دست انسان و برای زیاده‌خواهی و در پروژه‌هایی مانند تله‌کابین ایجاد شده است و ادامه می‌دهد: بخشی دیگر از تخریب‌ها به دست انسان و قربانی ناآگاهی و زیاده‌خواهی عده‌ای دیگر است که به عنوان حفاران غیرمجاز در استان فعالیت می‌کنند.

او اضافه می‌کند: اگر قرار به نگاهی ریشه‌ای‌تری در این قضیه باشد، استان همدان بر خلاف آن‌چه استاندار و نمایندگان آن می‌گویند آمار بیکاری بالایی نسبت به بسیاری دیگر از استان‌ها دارد. در واقع رشد جمعیت در همدان منفی است و مهاجرت به شدت در آن زیاد است. مهمترین علت آن بیکاری است که یکی از اثرات این بیکاری حفاری غیرمجاز در محوطه‌های تاریخی است. جوان بیکار راحت‌تر به دام حفاران می‌افتد و به عنوان شغل به قضیه نگاه می‌کند.

دور باطلِ حفاران، فعالان مدنی و مدیران شهری همدان

زندی وضعیت کنونی در همدان را یک درد لاعلاج می‌داند که نه تنها حفاران غیرمجاز در دور باطل آن افتاده‌اند، بلکه فعالان مدنی و مدیران شهری و میراثی نیز گرفتار آن شده‌اند و ادامه می‌دهد: راه مبارزه با این اتفاق علاوه بر آگاهی‌رسانی و اقتصاد، بحث این است که متولی این کار یعنی میراث‌فرهنگی نیرو داشته باشد. متاسفانه  در سال‌های گذشته بعد از بازنشستگی هر کدام از نیروهای میراثی، هیچ‌کس جایگزین نشده است. این باعث کاهش شدید نیروهای میراث فرهنگی شده و به جای نیروهای ستاد، نیروهای یگان حفاظت را جایگزین کرده‌اند، بنابراین در بحث حراست و حفاظت از آثار تاریخی و جلوگیری از حفاران غیرمجاز خیلی خوب عمل نشده است و اصلا نمی‌توانند خوب عمل کنند.

او می‌گوید: انتظار ما این است که وقتی یک موسسه می‌گوید این‌جا تحت اختیار من است، آن‌جا متولیان زیادی دارد، از پیمانکار تله‌کابین تا سازمان هواشناسی، هلال احمر و میراث فرهنگی و سازمان بسیج  و هیات کوهنوردی و نهادهای دیگر، همه این‌ها باید به این داستان نیز بپردازند. همه این دستگاه‌ها مقصرند.