ژاپن از آن دست کشورهایی است که به دلیل فرهنگ منحصر به فردش، بسیاری را مجذوب خود کرده است و بسیاری هم علاقه دارند که دست کم یکبار به این کشور سفر کنند تا حضوری و ملوستر افسانههایی که از دل این کشور بیرون آماده است را مشاهده کنند. همچنین از آنجایی که ژاپن در نظرسنجی سال 2020 پس از کانادا به عنوان محبوب ترین کشور و مقصد مهاجرتی جهان شناخته شد، تصمیم گرفتیم کمی بیشتر پیرامون این کشور صحبت کنیم و به طور دقیقتر در این مطلب نگاهی به عجیب ترین و جالب ترین آداب و رسومی که تنها در ژاپن وجود دارد بیندازیم.
فستیوال ناکیزومو؛ گریه کن بچه!
ناکی سومو یا ناکیزومو نام فستیوالی مذهبی – فرهنگی در ژاپن است که هر ساله در اواخر آوریل برگزار میشود. ناکی زومو روزی است که نوزادان باید اشک بریزند و بزرگسالان بخندند. چرا که در این فستیوال کشتی گیرانی که لباس سومو بر تن دارند همانند یک مسابقه دو نوزاد را بغل میکنند و داور مسابقه با گذاشتن ماسکی ترسناک (معمولا ماسک اونی) به صورت کودکان زل میزند! نوزادی که بتواند با صدای بلند تر و مدت زمان بیشتری گریه کند برنده مسابقه میشود. فستیوال ناکیزومو قدمت 400 ساله داشته و گفته میشود برگزاری این مراسم سبب حفظ سلامتی کودکان در زندگی میشود.
فستیوال ستسوبون؛ دیو چو بیرون رود فرشته درآید
ستسوبون (Setsubun) یکی دیگر فستوالهای جالب ژاپنی است که در سوم ژانویه یا عبارتی یک روز مانده به شروع فصل بهار برگزار میشود، روزی که ژاپنیها باور دارند شیاطین وارد زمین میشوند و آنها خود را برای این اتفاق آماده میکنند. در فستیوال ستسوبون، بزرگسالان با ماسک و آرایش خاصی خود را شبیه به اهریمنی مشهور به نام اونی (oni) میکنند و در عین حال که سویاهای بو داده شده را به بیرون از پنجره پرتاب میکنند با مکثی کوتاه این عبارت را تکرار میکنند "Oni wa soto! Fuku wa uchi" که معنای دیو خارج شو! خوشبختی وارد شو است. البته در این فستیوال کارهای مختلفی انجام میشود که یکی دیگر از آن ترساندن کوکان است. زیرا افرادی که خود را شبیه به اونی کردهاند در مقابل کودکان ظاهر میشوند و آنها را میترسانند.
شیرینی موچی؛ لطفا مراقب باشید
موچی نام مشهورترین شیرینی محلی در ژاپن است که پیشنهاد میدهیم طرز تهیه آن را حتما در ویدئو زیر ببینید تا متوجه شوید چطور یک شیرینی کوچک موجب مرگ و میر یا حتی چلاق شدن آدمها میشود! موچی یک نوع شیرینی چسبناک است که معمولا با غلاتی چون برنج ژاپنی تهیه میشود. موچی در طول سال توسط قنادیها پخته و فروخته میشود اما اوج مصرف آن در سال نو ژاپنی شکل میگیرد.
اما دو عامل سبب شده تا این شیرینی در فهرست ما جای داشته باشد یک عبارت است از طرز تهیه دشوار آن که با کوچک ترین غفلتی دستان شیرینیپز قلم میشود و دیگری خاصیت چسبناک موچی است که بیاحتیاطی در خوردن آن موجب خفگی میشود. به طور دقیق تر این شیرینی در ژاپن حکم چهارشنبه سوری در ایران را دارد، با این تفاوت که افراد مسن در صدر جانباختگان قرار میگیرند و سال جدید را برای خانودهایشان تلخ میکنند.
مراسم شوکاتسو؛ آماده مرگ باش
در حالی که اکثر آدمها از مرگ هراس دارند و تمایلی ندارند که درباره آن فکر کنند، ژاپنیها هر ساله مراسمی به نام شوکاتسو (Shukatsu) را برگزار میکنند که همه چی آن درباره مرگ است. در این مراسم افرادی پیرامون مرگ صحبت کرده و به دیگران آموزش میدهند که چگونه برای آن روز آماده شوند. این آموزش شامل آمادگی روانی و حتی امتحان کردن تابوتها میشود، به این صورت که داوطلبان میتوانند با انتخاب مدل مو و آرایش دلخواهشان در تابوت قرار گرفته و مدتی را در مکانی که قرار است روزی به خانه ابدیشان تبدیل شود سپری کنند.
فستیوال پانتو؛ شهر ارواح
گویی ترساندن کودکان در مراسم ژاپنی تمامی ندارد! پانتو (Paantu) یکی دیگر از فستیوالهای عجیب و مشهور ژاپنی است که در آن مردها بدن خود را با گل و لای آغشته میکنند، با برگ درختان آن را میپوشانند، یک ماسک چوبی ویژه روی صورتشان میگذارند و در شهر شروع به راه رفتن میکنند. هدف از این کار همانند فستیوال شوکاتسو دور کردن ارواح خبیثه و به ارمغان آوردن خوشبختی عنوان شده است. البته این فستیوال که در جزیره بزرگ میاکو جیما برگزار میشود کارهای دیگری هم انجام میشود که یکی از آنها دنبال کردن کودکان و افرادی است که خود را به شکل پانتو درنیاوردهاند.
فستیوال یامایاکی؛ آتش بازی به سبک ژاپنی
یکی از مراسم عجیب و جالب در ژاپن که دیدن آن به شدت توصیه میشود فستویال یاماکی (Yamayaki) است. یامایاکی (به معنای سوزاندن کوهستان)، فستیوالی جذاب است که هر ساله در کوهستان 340 متری واکاکوزا برگزار میشود. در این فستیوال 100 ساله اشخاصی با جامههایی سفید رنگ به سمت کوه واکاکوزا (به معنای علفهای جوان) رفته و آن را به آتش میکشند تا علفهای پیر این کوه سوزانده شود و علفهای جوان جایگزین آن شوند.
اعداد نحس؛ یک، دو، سه، مرگ، پنج !
تنها فستیوالها نیستند که میزبان عقاید جالب و گاها عجیب ژاپنیها میشود ، بلکه همانند اکثر کشورها در زندگی روزمره هم باورهای خاصی وجود دارد. در این عنوان نگاهی به اعداد نحس در فرهنگ ژاپنی میاندازیم. در ژاپن شش عدد نحس تلقی میشوند که در صدر آنها هم عدد 4 قرار دارد. 4 در زبان ژاپنی شی (shi) تلفظ میشود که درست همانند تلفظ واژه مرگ است! بنابراین افرادی وجود دارند که از به کار بردن این عدد در زندگی روزمره خود داری کرده و از واژه جایگزین یون (به معنای عدد 4) استفاده میکنند، در بعضی از بیمارستان و هتلها اتاقی به شماره 4 وجود ندارد و حتی خانههایی هم هستند که پلاکی به رقم 4 ندارند!
البته تنها 4 نیست که در ژاپن نحس تلقی شده و ارقام 9، 43، 13، 49 و 42 پنج عدد دیگری هستند که به دلایل زیر نحس پنداشته میشوند، تلفظ 9 در ژاپنی همانند کلمه شکنجه است، تلفظ 43 همانند مردهزایی است و در اتاق زنان و زایمان شماره گذاری نمیشود، عدد 13 با تاثیرپذیری از دیگر فرهنگها در ژاپن نیز نحس شناخته میشود، 49 که شینی تلفظ میشود به معنای به قتل رساندن است و در آخر 42 هم به این دلیل نحس شناخته میشود که تلفظ آن (شیکو) به معنای زیر کردن است.
هاراکیری؛ ذلت در ژاپن جایی ندارد
یکی از سوالهایی که جواب آن نیاز به توضیحات جامعهشناسان و پزشکان دارد این است که چرا انقدر ژاپنیها خودکشی میکنند؟ مشکل از کجاست؟ فقط در ماه اکتبر 2020 حدود 2150 ژاپنی خودکشی کردند که رقمش از مجموع جانباختگان کرونایی این کشورهم (تا آن زمان) بیشتر بود! خب بررسی این موضوع از حیطه ما خارج است اما بد نیست نگاهی به فرهنگ خودشکی در ژاپن داشته باشیم.
سپوکو (Seppuku) که با نام هاراکیری (Harakiri) نیز شناخته میشود نوعی خودکشی تشریفاتی است که در گذشته و فرهنگ ژاپنیها وجود داشته است. این سبک از خودکشی که نخستین بار از ساموراییها ریشه میگیرد نوعی مرگ با شرافت و شجاعانه تلقی میشود که ژاپنیها در مواجه با شرایط غیر ممکن اجرایش میکردند. البته اجرای هاراکیری از سال 1876 در ژاپن ممنوع اعلام شد.