گردشبان (gardeshban.ir) :
اگر قرار باشد در هر کشور یک اثر را به عنوان نماد انتخاب کنیم، در آمریکا قطعا مجسمه آزادی انتخاب میشود. این مجسمه غولپیکر یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری نیویورک است و سالانه 40 میلیون بازدیدکننده دارد. نام کامل آن، «آزادی، در جهان روشنگری میکند» است و محصولِ مشترک فرانسه و آمریکا به حساب میآید. این مجسمه، شروع دموکراسی در آمریکا را گرامی میدارد و در جزیرهای به نام بودلو (Bodloe) قرار گرفته که به دنبال شهرت مجسمه، به «آزادی» تغییر نام داد. از آنجایی که مجسمه آزادی عملکردی مشابهِ فانوس دریایی داشت، در ابتدا، مسئولیت آن را به هیئت فانوس دریایی آمریکا دادند. در سال 1901 امّا، به واحد جنگ سپرده شد و در سال 1923 زیرمجموعه پارک ملی منطقه شد.
این مجسمه 46 متری، روی پایهای به ارتفاع مشابه قرار گرفته و 225 تن وزن دارد. برای رسیدن به مجسمه، آسانسور، شما را تا انتهای پایه میبرد. بعد از آن، میتوانید با پلکان مارپیچ تا تاج رفته و از ارتفاعی بالغ بر 90 متر، نیویورک و منهتن را ببینید. این مجسمه ارزشمند، در سال 1924 در لیست میراث ملی آمریکا و در سال 1984 در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
درخواست کمک از مردم برای ساخت مجسمه!
در دهه 1860 که جنگ داخلی آمریکا به پایان میرسد، تاریخ شناسی فرانسوی به نام Edouard de Laboulaye پیشنهاد ساخت این مجسمه را مطرح میکند. فرانسه میخواسته از این طریق به آمریکا، بابت رسیدن به دموکراسی تبریک بگوید. مجسمهساز معروف Frederic Auguste Bartholdi ، که به مجسمههای عظیمالجثهاش شهرت داشت، برای این کار انتخاب میشود.
قرار بود این کار همزمان با صد سالگیِ بیانیه استقلالِ ایالت متحده آمریکا در سال 1876، رونمایی شود. فرانسه مجسمه را میساخت و آمریکا پایهای که مجسمه روی آن پیاده میشد. به این ترتیب، علاوه بر تکریم آزادی و دموکراسی، دو کشور روابط دوستانهشان را جشن میگرفتند. هرچند به دلیل هزینه بالایِ تولید، این پروژه تا سال 1875 آغاز نشد.
آمریکا برای به دست آوردن بودجه مورد نیاز دست به دامان کمکهای مردمی شد. جوزف پولیتزر، خبرنگار نامی آمریکایی که جایزه پولیتزر را به افتخار او نامگذاری کردند، در روزنامه the World، مردم را به همکاری دعوت کرد. در نهایت، بودجه لازم برای ساخت و ساز به دست آمد و Richard Morris Hunt، پایه مجسمه را طراحی کرده و ساخت. پایه را در محوطه قلعهای به جا مانده از جنگ جهانی ساختند. البته، این بخش نظامی در سال 1937 جمع شد و کل فضا به مجسمه تعلق گرفت.
نماد آزادی و دموکراسی راهی آمریکا میشود
مجسمه آزادی از مس ساخته شده است. هنرمندان توانمند فرانسوی، بدون استفاده از ماشینآلات و کاملا دستی قطعات را شکل داده و به فرم دلخواه درآوردهاند. به علاوه، مجسمه چهارچوبی آهنی دارد که قطعات مسی روی آن سوار هستند. برای ساخت این چهارچوب آهنی از مهندسان بزرگ فرانسوی، Viollet le Duc و Alexandre Eiffel دعوت به همکاری شد. انتخاب فردی که ایفل نام دارد برای طراحی این سازه تصادفی نیست. ایفل در واقع همان طراحی است که برج معروف پاریس را طراحی کرده. طبیعی است که برای پروژهای به این ابعاد از کسی استفاده کنند که سابقه طراحیهای بزرگی داشته باشد.
بالاخره در سال 1885، مجسمه تکمیل و آماده ارسال شد. فرانسویها شاهکار هنری و معماری خود را در قالب 355 قطعه راهی آمریکا کردند. هرچند که این سازه تا رونمایی چندین ماه فاصله داشت. ارسال قطعات به آمریکا یک بخش داستان، و سر هم کردن آن در جزیره بودلو بخش دیگر ماجرا بود و پس از چندین ماه تلاش، بالاخره، این بانوی باشکوه، با ابهت تمام بر پایهاش ایستاد.
بانوی آزادی، الههای اساطیری یا دهقانی مصری؟
در کنار ارزش هنری مجسمه آزادی، همواره این سوال مطرح شده که طراح چطور به همچین تصویری از آزادی رسیده است. خب میدانیم که از دیرباز جان دادن به ارزشهای والا رسم روزگار بوده است. الههها و خدایان، تجسم همین ارزشها هستند و بسیاری از آنها تجسمی زنانه دارند، اما آنچه در مورد بانوی آزادی با آن مواجه هستیم متفاوت است.
مجسمه در حالت کنونی، یادآور الهههای یونانی است. بانویی که تاج برسر دارد، با دست راستش مشعلی را بالا گرفته و در دست چپش لوحی دارد که تاریخ بیانیه استقلال آمریکا، بر آن حک شده. روی پایه و جلوی پای مجسمه، زنجیری شکسته میبینیم که به گفته برخی، نشان از رهایی آمریکا از چنگال اروپا و به گفته دیگران، تکریم پایان بردهداری در آمریکاست. تمام این ویژگیها، در کنار لباسی لَخت و چین خورده که روی یک شانه جمع شده، ذهنیت ما را به سمت الهههای یونانی و رومی میکشاند.
نمیتوانیم منکر تاثیر هنر مجسمهسازی یونانی در ساخت این مجسمه شویم، اما از طراحیهای اولیه آن متوجه میشویم که بارتولدی 30 سال قبل از مطرح شدن این پروژه، روی طرحی مشابه با آن کار میکرده. بارتولدی با الهام از دختری مصری که دهقان بوده، مجسمهای طراحی میکند که مشابه با مجسمه آزادی امروزی است. البته، طراحی اولیه با آنچه امروز میبینیم متفاوت است. در هرحال، ایده اولیه قرار دادن این مجسمه در مصر بوده. بارتولدی طرح خود را «مصر نور را به آسیا میبرد»، نامید و از سوژهای استفاده کرد که همه بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. احتمالا به دلیل هزینه زیاد، این پروژه قبل از جدی شدن متوقف میشود. چندین سال بعد با تغییری در لباس و اضافه کردن یک مشعل در دست مجسمه، طرح برای آمریکا ساخته میشود.
نکاتی جالب درباره مجسمه آزادی
به دلیل کمبود بودجه، ساخت آن 10 سال بیشتر طول کشید.
دفتری که مهاجران در ورود به آمریکا به آن مراجعه میکردند در جزیرهای نزدیک به جزیره آزادی بود. مهاجران با دیدن مجسمه آزادی میفهمیدند که به سلامت به آمریکا رسیدند و به همین دلیل به این مجسمه حس متفاوتی دارند.
مجسمه آزادی از سال 1984 تا 1986 به دستور رئیس جمهور وقت (رونالد ریگان) برای بازسازی بسته شد. حتّی بازسازی مجسمه هم مشترک انجام شد و فرانسه هم در آن شرکت کرد.
بعد از حملات تروریستی یازده سپتامبر، جزیره آزادی به مدت 100 روز بسته شد. بعد از 100 روز رفت و آمد به جزیره مجاز اعلام شد اما خود مجسمه تا سال 2004 بسته بود.
جنس مشعلی که در دست بانوی آزادی است از طلای 24 عیار است و نمونه اصلی امروز در موزه جزیره نگهداری میشود.
درست مانند تاج، مشعل هم تراسی برای بازدید داشته که پلکان آن در بازوی مجسمه بوده است. از سال 1886 تا 1916، بازدیدکنندگان میتوانستند وارد مشعل شوند، اما به دلیل مسائل امنیتی، دسترسی به مشعل ممنوع شد.
مجسمه آزادی اثر هنری ارزشمند و شاهکاری بینظیر است، امّا در کنار زیبایی، نمادی از مفهومی است که برای انسان مدرن بسیار مهم است. دموکراسی و آزادی یکی از مهمترین دغدغههای آمریکاییها است و آنها همیشه به داشتن کشوری دموکراتیک افتخار کردند. اگر چیزی این دموکراسی را تهدید کند، با واکنش شدید آنها روبهرو میشود و مجسمه آزادی که این مفهوم را تکریم میکند، بهترین نماد برای مردم این کشور است.