گردشبان (gardeshban.ir) : در استان یزد شهرستان ابرکوه جاذبههای منحصر به فردی دارد و یکی از شهرهای نمونه گردشگری ایران است، وجود ۴۰۰ اثر تاریخی و طبیعی که سرو ۴۵۰۰ ساله آن به عنوان کهنسال ترین موجود زنده ایران، نمادی زنده از تاریخ کهن این شهر است.
از مجموع آثار تاریخی و طبیعی ابرکوه تاکنون ۱۴۵ اثر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است که سه اثر طبیعی، ۲ موزه مردمشناسی و گنجینه عبرت، خانه آقازاده (طرح پشت اسکناس ۲۰ هزار ریالی)، قلعههای تاریخی ، مسجد جامع ، گنبد عالی و بافت تاریخی ۱۶۲ هکتاری ابرکوه از جاذبه های دیدنی این شهر محسوب می شود و از ۱۶ شهر نمونه گردشگری کشور سه شهر آن ابرکوه ، میبد و تفت در استان یزد قرار دارد.
سرو ۴۵۰۰ ساله
ابرکوه چندین درخت دیر زیست دارد که معروفترین آن سرو کهنسالی است که با عنوان مسن ترین موجود زنده ایران و دومین درخت کهنسال جهان، دومین اثر طبیعی کشور است که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
دانشمندان قدمت سرو تاریخی ابرکوه را بیش از چهار هزار سال تخمین زدهاند، تنه این درخت چهار و نیم متر قطر دارد، محیط ساقه آن ۱۸ متر و ارتفاع درخت نیز حدود ۲۵ متر است و از جاذبه هایی محسوب می شود که مسافر و گردشگر داخلی و خارجی علاقه زیادی به دیدن آن دارند.
موزه مردم شناسی ابرکوه و قلعه شهرسب
یکی دیگر از آثار تاریخی ابرکوه موزه مردمشناسی این شهر است که در خانه تاریخی صولت دایر شده است، این بنای تاریخی ۵۰۰ مترمربع مساحت دارد و ۸۰۰ قطعه اشیای تاریخی که در شهرستان ابرکوه کشف شده است در آن نگهداری می شود.
از دیگر دیدنیهای شهرستان ابرکوه قلعه روستای شهرسب است که ۱۷هزار مترمربع مساحت دارد و عمده مصالح بهکار رفته در ساخت این قلعه را خشت خام ، گل، سنگ ، چوب و آجر پخته تشکیل می دهد .
مسجد جامع ابرکوه
مسجد جامع ابرکوه که از دیگر آثار تاریخی این شهر محسوب می شود و در بافت تاریخی شهر قرار دارد، دارای یک محراب گچبری است و با شماره ۱۹۷ در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است .
گنبد عالی
گنبد عالی نیز جاذبههای تاریخی شهرستان ابرکوه است که در مسیر جاده یزد به شیراز قرار دارد و احتمال داده می شود که آرامگاه یکی از امرای دیالمه به نام امیر عمادالدین شمس الدوله دیلمی باشد که به دستور فرزندش فیروزان در سال ۴۴۸ هجری ساخته شده است.
این اثر با ارزش تاریخی نیز در سال ۱۳۱۲هجری شمسی به شماره ۱۹۵ به عنوان نخستین اثر ثبتی استان یزد در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است .
مسجد بیرون منزلگاه امام رضا (ع) در ابرکوه
مسجد بیرون نیز از جاذبه های تاریخی شهرستان ابرکوه است و یکی از منزلگاه های معروف هشتمین امام شیعیان حضرت رضا(ع) در مسیر سفر آن حضرت از ایران به مرو است که امام رضا علیه السلام در این سفر مدت کوتاهی را در این مکان توقف داشته است.
منزلگاه امام رضا (ع) درابرکوه مورد احترام مردم این شهرستان است و از دیگر شهرها و حتی شماری از گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن این مکان تاریخی به ابرکوه سفر می کنند .
بر اساس گزارش بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی در خصوص مسیر حرکت امام رضا (ع) از مدینه به مرو (مشهد مقدس) در سال ۱۹۵ هجری شمسی برابر با هشتم ربیع الاخر سال ۲۰۱ هجری قمری، مسجد بیرون ابرکوه چند روز و حتی یک هفته منزلگاه آن امام بوده است که این مسجد نیز با شماره ۲۱۷۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
آثار تاریخی ابرکوه
از دیگر بناهای تاریخی ابرکوه، یخچالهای تاریخی این شهرستان است که اغلب با ۲۰متر ارتفاع به شکل مخروط و بهصورت پلهای ساخت شده اند و درگذشته به دلیل نبود یخچال محل نگهداری یخ برای فصول گرم سال بوده است.
حمام خزینه ملاحیدر ، مقبره عزیزالدین نسفی مربوط به عصر سلجوقیان( قرن پنجم و ششم هجری)، گنبد سنگی هک مدفن حسن بن رئیس از سلسله آل اینجو و خانه گردشگری پردیسان از دیگر جاذبه های تاریخی شهرستان ابرکوه است.
مجموعه پردیسان با پنج هزار مترمربع مساحت شامل خانههای تاریخی آقازاده ، موسوی، سیدعلی آقا، حسینی دوست و حاجی خان است که در هسته تاریخی شهر ابرکوه و در محله دروازه میدان واقع است.
شهرستان ابرکوه هشت روستای هدف و نمونه گردشگری نیز به نام های شهرسب، هارونی، هک، به داف، فراغه، اسفند آباد ، کفه نصرتآباد و احمدآباد دارد که برخی آثار تاریخی در این روستاها مانند قلعه شهرسب در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
بخشی از جمعیت ۵۵ هزار نفری شهرستان ابرکوه را عشایر تشکیل میدهند، آنها در کنار یکجانشینان منطقه در خلق هنرهای دستی مشارکت دارند که علاوه بر عرضه در بازارهای استان یزد در جشنواره صنایعدستی سایر استانها نیز عرضه میشود.
از جمله تولیدات دستی میتوان از نمدمالی، گیوهدوزی ،گلیمبافی ، قفل سازی ،چنته بافی ، پاپیه ماشه ،منبت چوب ، معرق چوب ، مشبک چوب ،حجم سازی ، نگارگری ، نقاشی روی شیشه ، نقاشی روی پارچه ،قلمزنی روی مس ،چهلتکه دوزی و چرمدوزی نام برد. سه صنایعدستی شهرستان ابرکوه شامل گیوه دوزی، قفلسازی و چنته بافی است که در فهرست آثار ناملموس ایران ثبت شد.