تپه ای باستانی که طعمه حریق شد

یکی از درخشان‏ترین تمدن‏های دشت سولدوز، تمدن ارزشمند حسنلو است که در ۹ کیلومتری شمال‏ شرقی نقده بین دهکده‌های امین‌لو و حسنلو و ۸۰ کیلومتری شهرستان ارومیه واقع شده است.این تمدن در دوران پیش از تاریخ شکل گرفته و اوج اقتدار خود را در دوران تاریخی طی کرده و متأسفانه در آتش خصم دشمنان خود سوخته و به تلی از خاکستر مبدل شده است.

کد خبر: ۵۲۳۴۹

تاریخ انتشار : دوشنبه ۰۸ فروردين ۱۴۰۱-1401 January 08

گردشبان (gardeshban.ir) :

حسن شیری، مدیر پایگاه ملی حسنلو در خصوص محوطۀ‌ باستانی حسنلو گفت: این محوطه شامل یک برجستگی مرکزی با ارتفاع ۲۵ متر از زمین‌های اطراف و محدوده‌ای به عرض حدود ۲۰۰ متر است که دور تادور این محدوده را نیز تپه‌ای با گستردگی حداقل ۶۰۰ متر در برگرفته است.

قسمت‏های مذکور را گورستان‌های متعلق به عصر آهن احاطه کرده و پس از گورستان به سمت شرق، نهشته‌های مربوط به استقرارهای عادی دوران باستان در زیر خانه‌های روستایی امروزی حسنلو قرار دارند.

ساکنان این محوطه در ادوار نوسنگی و مس‏سنگی همانند مناطق قفقاز و آناتولی و سایر نقاط فلات ایران، جماعتی بودند که به نام‌های مختلف، از جمله کاسی نامیده شده‌اند. آن‏گونه که از شواهد باستان‌شناختی و متون نوشتاری بین‌النهرین برمی‌آید، اولین نشانه‌های مهاجرت اقوام جدید به دره‌های جنوبی ارس و دریاچۀ ارومیه در اواخر هزارۀ چهارم و اوایل هزارۀ سوم ق.م. در بعضی از محوطه‌ها از قبیل «یانیق تپه» قابل اثبات است؛ این اقوام اغلب هوری نامیده شده‌اند.

وی ادامه داد: با توجه به حضور اقوام آریایی در مناطق شمال‌شرقی، مرکزی، غربی و شمال‌غربی ایران در نیمۀ دوم هزارۀ دوم تا ظهور امپراطوری هخامنشی در نیمۀ اول هزارۀ اول پ.م.، محوطۀ حسنلو جمعیتی ترکیب‏ یافته از اقوام مختلف شامل کاسی، هوری و آریایی داشته است.

شیری با بیان اینکه شاخص‌ترین دورۀ سکونتی حسنلو، دورۀ چهارم است، افزود: در این دوره، در پایان هزارۀ دوم پ.م، در بالای تپۀ مرکزی چند بنای یادمان احداث شده است. حداقل یکی از آنها معبد بزرگی با تالار ستون‌داری به ابعاد ۱۸×۲۴ متر با چهار ردیف ستون است که نشان‌دهندۀ مرحلۀ مهمی از تحول معماری تاریخ بشر است. همگی این بناها در اثر حملۀ ناگهانی دچار حریق شده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: تعداد و تنوع آثار به دست‏ آمده از قبیل جام زرین، ساغر نقره، پلاک‏های سینه، انواع اشیای سفالی و استخوانی و مفرغی و همچنین معماری آنکه قدیمی‏ ترین تالارهای ستوندار ایران را شامل می‏ شود، این محوطه را تبدیل به یک اثر منحصر به فرد کرده است.

وی بااشاره به اینکه محوطۀ باستانی حسنلو طی تهاجم دشمن در هزارۀ اول پ.م. به طور ناگهانی طعمۀ حریق شده و بناهای آن به‏ یکباره فروریخته‏ اند و ساکنان و حتی مهاجمان مجالی برای برداشتن و بیرون بردن چیزی پیدا نکرده‏ اند، گفت: در اثر کاوش‏های صورت‏ گرفته، بیش از ۱۴هزار اثر باستانی از حسنلو به دست آمده که مهم‌ترین آن‌ها جام زرین حسنلو است که اسرار تمدن فاخری را به جهان معرفی کرده است. لذا این جام به‌مثابۀ شاهکار نبوغ خلاقانۀ بشر، گواه و شاهدی استثنایی بر تمدن بسیار عظیمی است که در دشت سولدوز شکل گرفته بوده است.

مدیر پایگاه ملی حسنلو در مورد خصوصیات معماری حسنلو تصریح کرد: معماری عصر آهن در حسنلو فاکتور نوظهوری است که آن را از دیگر مناطق ایران چه قبل و چه پس از دوران تاریخی متمایز می‏کند،

گسترش پلان‏های معماری، تالارها و ایوان‏های ستوندار، نیمکت‏های خشتی و سنگیِ بغل دیوار، بناهای دوطبقه، شکل‏گیری معماری حکومتی و مذهبی و نظامی و گسترش تزئینات معماری از خصوصیات این دوره به شمار می‏روند که در نوع خود کم‏ نظیر و منحصر به فرد هستند.

شیری با بیان اینکه جام زرین حسنلو، گنج بی بدیلی است که حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد،گفت: این کشف در تاریخ باستان شناسی ایران و جهان یکی از مهمترین اکتشافات علمی و از نادرترین آثار تاریخی ، دینی و هنری دنیای باستان به شمار می رود.

وی ادامه داد: این جام در حفاری های انجام گرفته توسط رابرت دایسون در تابستان سال ۱۹۵۸ ( ۱۳۳۷ ) در آغوش سربازی که روی سینه بر زمین افتاده و به پشت او خنجری فرو رفته و از سوی دیگرش جام را شکافته بود، یافت شد.

جام مذکور در حدود ۹۵۰ گرم وزن دارد و از طلا ساخته شده است و به شکل ساغری با دیواره های نسبتا زاویه دار است. این ظرف حدود ۲۰ سانتیمتر ارتفاع و در قسمت لبه حدود ۱۸ سانتیمتر قطر دارد. تزیینات سطح این جام را که در دو ردیف فوقانی و تحتانی اجرا شده اند ، می توان در قالب یک داستان تفسیر کرد.

وی در خصوص نقوش حکاکی شده برروی جام افزود: در سمت چپ ردیف فوقانی ، سه رب النوع سوار بر ارابه دیده می شوند .از رب النوع جلویی با نام « خدای طوفان » یاد می شود که ارابه او توسط یک گاو وحشی کشیده می شود و در مقابل وی دوایر کوچکی ترسیم شده اند که نماد باران و آب هستند. رب النوع دوم « خدای خورشید » است که فروهری بر سر دارد. رب النوع سوم « خدای ماه » است که هلال ماه و کلاهی شاخ دار بر سر دارد.

در مقابل آنها ، شمایل سه مرد ( روحانی ) ترسیم شده است که به حضور آنها رسیده و هدایایی ( گوسفند ) برای آنها پیشکش می کنند. ردیف فوقانی از طریق قطرات باران به ردیف تحتانی پیوند می خورد . در این ردیف، دسته هایی از شمایل های جداگانه را می بینیم که بخش هایی از یک اسطوره را به تصویر کشیده اند.

این شمایل ها عبارتند از: بانویی که سوار بر پشت عقاب در حال پرواز است ، بانوی دیگری که برپشت شیر سوار است و در یک دست آیینه و در دست دیگرش وسیله ای شبیه گرز دارد؛ سه شمشیر، مردی که در حال پیشکش ساغری به چهار پایه ای خالی است، دیوی که دو قهرمان بر او دست یافته اند ، بانویی که نوزادی را به مردی روحانی پیشکش می کند که بر اریکه نشسته است و عصای سلطنت به دست دارد و صحنه مبارزه ی یک قهرمان با حکمرانی که بر اریکه ای از کوه و موجودی سه سر و بر روی شیری نشسته است . این جزئیات را میتوان منشأ هنر دوره های بعدی از جمله مادها و هخامنشیان دانست. این جام هم اینک در موزه ملی ایران نگهداری می شود.

برچسب ها:

تپه ای باستانی که طعمه حریق شد دشت سولدوز نقده گردشبان

بازدید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی خبرنامه

مطالب مرتبط