شهر قم، که بیشتر آن را بهدلیل حضور حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران میشناسند، علیرغم آبوهوای گرم و خشک، برخوردار از نواحی سرسبز و جاذبههای گردشگری طبیعی بسیاری است که در پیرامون آن وجود دارد.
روستاها و دهکدههایی که در مجاورت این شهر قرار دارد، با وجود حضور در بخش کویری، از آبوهوایی مطبوع و طبیعتی چشمنواز برخوردار است که در کنار جاذبههای تاریخی آن، میتواند یکی از مقاصد گردشگری کشور محسوب شود.
بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س)، در مرکز شهر قم قرار دارد و یکی از اصلیترین دلایل حضور مسافران و زائرین از سراسر کشور و جهان است. این مرقد مطهر، دارای قدمتی متعلق به قرن سوم و سال ۲۰۱ هجری قمری است که طی چندین دوره زمانی مختلف، ساختوسازهایی در آن صورت گرفت تا بهشکل امروزی تبدیل شده است. جالب است بدانید که پادشاهان بسیاری از تاریخ ایران (شاه عباس دوم، شاه صفی و ...) و بزرگان و علمای سرشناس متعددی در جوار این بانوی بزرگوار دفن شدهاند.
مسجد مقدس جمکران، دومین مکان پربازدید و محبوب مسافران و گردشگران پس از حرم فاطمه معصومه (س) است که در قرن چهارم هجری قمری به دستور حضرت مهدی (عج) و در ۶ کیلومتری شهر قم احداث شده و سالانه پذیرای میلیونها زائر و دلباختگان اهل بیت (ع) است.
تیمچه بزرگ قم که در بین مردم به بازار قدیم نیز شهرت دارد، یکی از مجموعههای تاریخی ایران در دوران قدیم است که قدمت معماری این مکان به دوران حکومت قاجاریان بازمیگردد. بازدید از تیمچه بزرگ و مشاهده هنرمندی گذشتگان و هنر مردم امروز، خالی از لطف نیست.
مسجد جامع، عمارتی زیبا در شهر قم است که از دیگر جاهای گردشگری قم به شمار میآید. قدمت دقیق این بنای تاریخی مشخص نیست؛ اما برخی از مورخین سال احداث آن را متعلق به ۲۶۵ قمری و برخی دیگر، مربوط به قرن هشتم هجری میدانند.
مجموعه مقابر گنبد سبز قم، از سه مقبره متعلق به قرن هشتم هجری قمری تشکیل شده است که معماری منحصربهفرد آن از جمله ویژگیهای این عمارات تاریخی محسوب میشود. تزیینات گچبری زیبا و تحسینبرانگیزی در این مقابر مشاهده میشود که میتوان آن را نمونهای کمنظیر و ستودنی در نظر گرفت.
از دیگر جاذبههای گردشگری قم، میتوان به کوه خضر نبی (ع) اشاره کرد که محلی روحانی و چشمنواز و در عین حال مکانی زیارتی و سیاحتی است. طبق مدارک تاریخی، قدمت آن به بیش از ۳ هزار سال میرسد. عبادتگاه خصر نبی (ع) در یکی از مرتفعترین نقاط قم قرار دارد و همه ساله میزبان گردشگران بسیاری از سراسر ایران است.
کاروانسرای دیر گچین قم، با پیشینهای حدود ۱۵۷۰ سال، یکی از آثار باقیمانده از تاریخ ایران در شهر قم است که لقب مادر کاروانسراهای ایران را از آن خود کرده است و میتوان آن را بهعنوان یکی از جاذبههای گردشگری این شهر معرفی کرد. طراحی، ساخت و معماری این مجموعه در نوع خود قابلتوجه است و به همین دلیل، مورد توجه بسیاری از کارشناسان معماری قرار دارد.
مدرسه فیضیه، مکانی است مهم و ارزشمند در ایران که زمان احداث آن متعلق به دوران حکومت صفویان است. علما و مجتهدین بسیاری در این مکان سکونت داشتند و به تحصیل، تدریس و تحقیق پرداختند. سخنرانی تاریخی امام خمینی در سال ۱۳۴۲ که منجر به قیام ۱۵ خرداد شد، در این مدرسه صورت گرفته است.
قبرستان شیخان، قبرستانی است دیرین، که مدفن بزرگان دینی و عالمان و اساتید مهمی از جمله زکریا بن آدم، زکریا بن ادریس که از یاران و راویان امام صادق (ع) محسوب میشوند. بنابراین قدمت این مکان به دوران امامان شیعه بازمیگردد و همین امر سبب ارزشمندی این مکان است.
یکی از وسیعترین مناطق حفاظتشده کشور، پارک ملی کویر است که بخشی از آن در قم قرار دارد. وسعت این منطقه حدود ۶۷۰ هزار هکتار است که بخش اعظمی از آن را پارک ملی و بقیه را منطقه حفاظتشده تشکیل میدهد. این منطقه از چشمهها، حیوان وحشی نادر، گیاهان متنوع و مناظر دیدنی و شگفتانگیزی برخوردار است که بازدید از آن بسیار جالب و هیجانانگیز خواهد بود.
اگر بهدنبال منطقهای خوش آبوهوا با مناظر طبیعی دیدنی و سرسبز هستید، بازدید از روستای زیبای وشنوه، یکی از گزینههای مناسب است که در بهار و تابستان از اقلیمی معتدل و مطبوع برخوردار بوده و در زمستان دارای آبوهوایی سرد است. این روستا ییلاقی است و بخشی از آن در شیبی تند واقع شده است که دارای معماری پلکانی است.
روستای فردوس، یکی از زیباترین روستاهای شهر قم است که بهدلیل سرسبزی، مناظر طبیعی بکر و کمنظیر و آبوهوایی مطبوع و دلچسب، میزبان گردشگران و مسافران از سراسر کشور است. این ناحیه از قم یکی از مناطق قدیمی این شهر است که از جاذبه طبیعی مطلوبی برخوردار است.
در روستای کهک، یکی از مناطق زیبای استان قم، عمارتی قدیمی قرار دارد که به خانه دانشمند بزرگ، ملاصدرا شهرت یافته است. این عمارت متعلق به محمد بن ابراهیم یحیی شیرازی، معروف به ملاصدرا است که از معماری جالب و زیبایی برخوردار است. به نظر میرسد که قدمت این خانه متعلق به قرن ۱۰ هجری است.
بنایی قدیمی و متعلق به دوران حکومت اشکانیان در اطراف قمرود و در بخش شمالی کوه سفید، از توابع استان قم قرار دارد که به قلعه قمرود شهرت یافته است. به نظر میرسد این عمارت قدیمی، توسط میرزا نظام غفاری، در نزدیکی بخش شرقی قلعه قدیمی قمرود که از بناهای دوران صفوی است، احداث شده است.
خانه یزدانپناه، بنایی تاریخی با وسعتی بیش از هزار مترمربع و متعلق به اواخر حکومت قاجاریان و اوایل حکومت پهلوی اول است. این عمارت امروزه بهعنوان موزه صنایع دستی قم، مورد استفاده قرار میگیرد و در آن آثاری ارزشمند از هنر صنایع دستی بومی این شهر نگهداری میشود. این مکان زیبا، یکی از جاذبههای گردشگری قم است که علاقهمندان به هنر، برای بازدید از آن به این مکان مراجعه میکنند.
دریاچه نمک حوض سلطان یکی از جاذبههای طبیعی قم است. بهترین زمان برای بازدید از این مکان زیبای طبیعی، اوایل فصل بهار و اواسط فصل پاییز است؛ چراکه از سرمای استخوانسوز کویر و گرمای طاقتفرسای آن، اثری نیست. نام دیگر این دریاچه زیبا، دریاچه شاهی و دریاچه ساوه است که از مساحتی حدود ۲۴۰ کیلومتر برخوردار است.