gardeshban.ir

صنعت گردشگری ایران علی‌رغم دارا بودن منابع غنی فرهنگی، تاریخی، و طبیعی، با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های بالقوه این صنعت شده‌اند. نبود نقشه راه عملیاتی برای توسعه، ضعف در تبلیغات و برندینگ، هدایت ناکارآمد سفر به مناطق گردشگری کمتر شناخته شده، کمبود تأسیسات گردشگری مناسب در بسیاری از مناطق دارای جاذبه طبیعی یا تاریخی، و نبود نگاه توسعه‌ای در معاونت گردشگری، از جمله مشکلات عمده این حوزه به شمار می‌آیند. این مسائل نشان می‌دهند که برای تبدیل گردشگری به یک اولویت ملی، نیاز به تغییرات اساسی در ساختار و مدیریت این بخش وجود دارد.

صنعت گردشگری در جهان امروز به‌عنوان یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال شناخته می‌شود. با توجه به تحولات جهانی و اهمیت رو به رشد این صنعت در اقتصاد کشورها، توجه بیشتر به این حوزه ضروری به نظر می‌رسد. این صنعت، به ویژه در چند سال اخیر و در دوران پساکرونا، با تحولات عمده‌ای مواجه شده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، در سال ۲۰۲۳ میلادی، تعداد گردشگران بین‌المللی به حدود ۹۶۰میلیون نفر رسیده است که نشان‌دهنده بازیابی حدود ۶۶درصدی از سطح گردشگری پیش از پاندمی در سال ۲۰۱۹ است. این امر نشان‌دهنده تقاضای بالای جهانی برای مقاصد گردشگری و همچنین اهمیت استراتژیک این صنعت در رشد اقتصادی است.

در این میان، کشورها با اتخاذ سیاست‌ها و راهبردهای خلاقانه، تلاش می‌کنند تا سهم خود را از این بازار رو به رشد افزایش دهند. به عنوان مثال، امارات متحده عربی با اجرای حساب‌شده طرح‌های متنوع و سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌های گردشگری، موفق به جذب بیش از ۱۴میلیون گردشگر در سال ۲۰۲۰ شد که بیش از ۷۰درصد از سطح گردشگری قبل از پاندمی است. همچنین، عربستان سعودی با راه‌اندازی پروژه‌های عظیم زیرساختی و برنامه‌ریزی برای جذب ۱۰۰میلیون گردشگر تا سال ۲۰۳۰، به دنبال تحولی بنیادی در اقتصاد خود از طریق گردشگری است. ترکیه نیز، با تمرکز بر تنوع‌بخشی به محصولات گردشگری خود و ارتقاء کیفیت خدمات، توانسته است جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مقاصد برتر گردشگری در جهان حفظ کند.

با توجه به این تحولات جهانی و همچنین اهمیت روزافزون گردشگری به‌عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار، ایران نیز باید به‌صورت جدی به توسعه این بخش بپردازد. در حالی که ایران با دارا بودن منابع غنی فرهنگی، تاریخی و طبیعی، پتانسیل‌های فراوانی برای جذب گردشگران دارد، اما متأسفانه تاکنون نتوانسته است سهم مناسبی از بازار جهانی گردشگری به دست آورد. بر اساس آمارهای رسمی، تعداد گردشگران خارجی ایران در سال ۲۰۱۹، حدود ۸.۷ میلیون نفر بوده است که بخش عمده آن از کشورهای همسایه به ویژه عراق و مربوط به گردشگران زیارتی و سلامت هستند که با توجه به ظرفیت‌های موجود، رقم بسیار پایینی محسوب می‌شود.

به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین دلایل این امر، نبود برنامه‌ریزی استراتژیک و سازماندهی مناسب در حوزه گردشگری است. ساختارهای فعلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، به دلیل پیچیدگی‌های ساختاری و عدم تطابق با نیازهای روز، چابکی لازم را نداشته و توان پاسخگویی به تحولات سریع این صنعت را ندارند. از این رو، تغییر ریل در معاونت گردشگری و اصلاح ساختار و چابک سازی مدیریت آن، امری لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

معاونت گردشگری باید با تمرکز بر تحقیق و توسعه، شناسایی روندهای جهانی، و تدوین سیاست‌های کارآمد، به ترسیم چشم‌انداز توسعه طرح‌های زیرساختی گردشگری بپردازد و زمینه‌ساز توسعه سریع و پایدار گردشگری در کشور شود. علاوه بر این، باید با همکاری نزدیک با بخش خصوصی، فعالین صنعت گردشگری و دانشگاه‌ها، به تدوین و اجرای برنامه‌های جامع بازاریابی و تبلیغات بین‌المللی بپردازد تا تصویر ایران به‌عنوان یک مقصد گردشگری امن و جذاب در سطح جهان تقویت شود.

با توجه به چشم‌انداز رهبری مبنی بر جذب ۲۰ میلیون گردشگر تا سال ۱۴۰۴ که با عقب‌ماندگی حوزه گردشگری در چند سال اخیر عملاً خارج از دسترس است، تنها تغییر ساختاری و مدیریتی در معاونت گردشگری می‌تواند نقش بسزایی در تحقق این هدف ایفا کند. تجربه موفق کشورهای پیشرفته در این زمینه، نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از رویکردهای نوآورانه و چبک سازی تیم های مدیریتی حوزه گردشگری، می‌توان تحولی چشمگیر در صنعت گردشگری ایجاد کرد و از این رهگذر، به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک شایانی نمود.