تاریخچه کهن ترین مسجد طبرستان+تصاویر

مسجد جامع ساری که یکی از زیباترین و قدیمی‎ترین مساجد کشورمان است، در یکی از روزهای گرم و داغ تابستانی تیرماه، طعمه‎ی حریق شده و در آتش سوخت. با این مسجد تاریخی قرون اولیه هجری را بیشتر آشنا شوید.

کد خبر: ۲۹۲۸۷

تاریخ انتشار : شنبه ۰۴ مرداد ۱۳۹۹-1399 May 04

گردشبان (gardeshban.ir) :

مسجد جامع ساری که در مرکز استان مازندران قرار گرفته است، به دلیل قدمت تاریخی‎اش یکی از جاذبه‎های گردشگری فرهنگی شهر ساری محسوب می‎شود. تا قبل از وقوع حادثه‎ تلخ و غم‎انگیز آتش‎سوزی، این مسجد مورد استفاده‎ی روزانه‎ی اهالی محلی بوده و همچنین توسط گردشگران بسیار داخلی و خارجی، مورد بازدید قرار می‎گرفته است.

مورخان، این اثر باستانی را قدیمی‎ترین مسجد دیار طبرستان می‎دانند. در طول تاریخ، جهانگردان خارجی بسیاری در سفرنامه‎هایشان از این اثر یاد کرده‎اند.

موقعیت جغرافیایی

مسجد جامع ساری، در قسمت مرکزی شهر ساری، در بازار تاریخی نرگسیه‎ در محله‎ی چناربن قرار گرفته است. این مسجد به‌طور دقیق‎تر در قسمت غربی خیابان انقلاب و مقابل خیابان قارن قرار دارد، و درب ورودی اصلی آن در بازار نرگسیه است.

تاریخچه

مورخان می‎گویند که زمان پایه‎گذاری این مسجد، به قرون اولیه پس از اسلام باز می‎گردد. خیلی از آن‎ها نیز معتقد هستند که این مسجد روی خرابه‎های آتشکده‎ای ساسانی، مربوط به دوران پیش از اسلام، ساخته شده است.

داستان‎های زیادی از زبان محلی‎ها وجود دارد که می‎گویند این مکان تا قبل از سقوط حکومت طبرستان، معبد زرتشتیان این منطقه بوده ‎است. در زمان امام جعفر صادق (ع) و پس از ورود اسلام به این منطقه و به اسلام گرویدن مردم، آتشکده به مسجد تغییر کاربری داده است.

بنای فعلی مسجد قبل از وقوع حادثه آتش‎سوزی، نتیجه‎ی مرمت‎های بسیار در دوره‎های پیشین بوده و در تشخیص قدمت اصلی آن و همچنین بنیان‎گذارش، اختلافات بسیاری وجود دارد. با این حال، اکثرا معتقدند که این بنا در زمان خلافت سلسله‎ی عباسیان ساخته شده ‎است و آخرین مرمت‎های آن به دوران قاجار و سپس پهلوی‎، باز می‎گردد.

این مسجد در تاریخ ۸ اسفند سال ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۲۷۷ در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

معماری بنا

این مسجد، جزو معدود مساجد تک ایوان بوده و دارای سه محراب است. حیاط مسجد، هسته‎ی اصلی آن بوده و دارای شبستان‎هایی وسیع است. شبستان جنوبی، شبستان اصلی و متعلق به دوره‎ی قاجار و دارای محراب و منبری با قدمت و مشبک چوبی ا‎ست. سه شبستان دیگر مسجد نیز متعلق به دوران پهلوی ا‎ست. شبستان‎های شمالی و غربی، دارای هشتی‎هایی با سقف گنبدی هستند که از طریق این هشتی‎ها به حیاط مسجد راه پیدا می‎کنند.

همچنین دو گلدسته‎ی آجری در قسمت بام ایوان جنوبی قرار دارد. سر در ایوان نیز، با معرق کاشی و کتیبه‎ای کوفی تزئین شده‎است.

حادثه‎ی آتش‎سوزی

ساعت ۱۹ روز پنج‎شنبه ۲۱ تیرماه سال۱۳۹۷، مسجد جامع شهر ساری طعمه‎ی حریق شد. شاهدان عینی می‎گویند که اتصالات برق باعث شروع ‎آتش‎سوزی شده‎است.

آتش در یکی از شبستان‌ها آغاز شده و سپس به باقی قسمت‌های مسجد سرایت کرد. به دلیل بافت چوبی و سفالی مسجد، آتش خیلی سریع به تمامی قسمت‌ها سرایت کرده، و تعدادی از مغازه‎های کنار مسجد در بازار نرگسیه را نیز درگیر ‎شعله‎های آتش کرده ‎است.

از آنجایی که آتش‎سوزی نیم ساعت قبل از نماز مغرب و عشا اتفاق افتاده، در آن زمان کسی در محل آتش‎سوزی حضور نداشته و هیچکس آسیب ندید ‎است.

به دلیل درگیری همزمان تعدادی از مغازه‎های بازار و مسجد، نیروهای آتش‎نشانی و مردم محلی به کمک هم آمده و پس از ۴ ساعت موفق به اطفای حریق شدند.

آتش به‌طور غم‎انگیزی مسجد را تخریب کرده، ولی ۷۰ درصد از آن هنوز سالم بوده و کاملا خراب نشده است. سقف سفالی کاملا از بین رفته، ولی تعدادی از شبستان‎های قاجاری باقی مانده‎اند.

به گفته‎ی سازمان میراث فرهنگی شهر ساری، این مسجد به زودی بازسازی خواهد شد.