گردشبان (gardeshban.ir) :
بنایی که به دستور کریم خان زند ساخته شد و دارای روایتهای متعدد تاریخی است اما هنوز ناشناخته باقی مانده است. دیوانخانه وکیل، نام یکی از بناهای دوره زندیه در شیراز است، بنایی که نزدیک به دو دهه مرمت آن به طول انجامید و هم اکنون با بسته شدن پرونده مرمتی آن باید دید مسئولان میراث فرهنگی فارس چه کاربری برای آن در نظر میگیرند.
بر اساس شنیدهها قرار بود این بنا ملی در قالب مزایده صندوق احیا و بهرهبرادری اماکن تاریخی کشور به بخش خصوصی واگذار شود اما در آخرین لحظات، این اثر در فهرست نفایس قرار گرفت و از مزایده این صندوق خارج شد و هم اکنون هم مقرر شده به موزه تبدیل شود.
بنابراین گزارش این بنا تاریخی روزگاری یکی از ساختمانهای وزارت وکیلالرعایا بوده و در دورههای زندیه و حتی قاجار و پهلوی اول از رونق خاصی برخوردار بود اما هم اکنون نه تنها بنایی متروکه شده و حریمش هم شکسته بلکه زیر سایه بازار وکیل و ارگ کریم خانی گم شده و به اعتقاد کارشناسان حوزه گردشگری با توجه به جایگیری دیوانخانه در محور زندیه بنا میتواند به جاذبه جدید گردشگری بدل شود به شرطی که مسئولان مربوطه تدابیر جدی برای آن بیندیشند چرا که مرمت آن به پایان رسیده و اگر کاربری برای آن تعریف نشود و دوباره درهای بنا بسته بماند روند تخریب ادامه خواهد یافت.
آن طور که نصیری معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس میگوید: عمارت دیوانخانه یکی از بناهای منحصربهفرد دوره زندیه در شیراز است که حفاظت و احیا آن سالها در دستور کار است.
عبدالرضا نصیری با بیان اینکه در یک ماه اخیر بنا در فهرست بناهای نفیس (نفایس ملی) قرار گرفت، میافزاید: مرمت بنا به پایان رسیده و این امکان وجود دارد که هم اکنون درهای عمارت به روی گردشگران باز شود.
به گفته نصیری باید برای کاربری فرهنگی و گردشگری این عمارت تصمیمگیری شود و فعلا کاربری مشخصی نمیتوان برای آن عنوان کرد.
حذف ساختمان مخابرات در حریم دیوانخانه مطالبه مردمی شود
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با تاکید بر اینکه عمارت دیوانخانه قابلیت تبدیل شدن به مکان فرهنگی یا گالری عکس را دارد، بیان میکند: فعلا برای کاربری جدید این بنای تاریخی تصمیمی گرفته نشده ولی به طور حتم درهای آن به روی گردشگران و علاقه مندان به آثار تاریخی به خصوص عمارت های دوره زندیه به زودی گشوده میشود.
وی با اشاره به حذف ساختمان مخابرات در حریم این اثر ملی ، ادامه می دهد: این ساختمان در حال حاضر خالی است و کاربری هم ندارد و حذف آن از محور زندیه مطالبه مردمی هم هست.
نصیری خاطر نشان می کند: ساختمان مخابرات در حریم این اثر قرار گرفته و به طور حتم باید از مجموعه برچیده شود.
دیوانخانه وکیل در نزدیکی ارگ کریم خانی واقع شده؛ بنایی منحصربه فرد که از آجر و سنگ ساخته شده است.
همانطور که در برخی از منابع و اسناد تاریخی گفته شده، بنا دارای حیاط بزرگی بود که تا باغ نظر (موزه پارس) امتداد داشته. در این محل، عمارتی بنا شده است که دارای ایوان مرکزی بزرگی با سقفی بلند و مسطح است و دو ستون یکپارچه مرتفع نیز در جلو آن قرار داشته است که آغامحمدخان قاجار این دو ستون را به تهران منتقل و در کاخ گلستان نصب میکند.
در دو طرف این ایوان نیز دو راهرو وجود دارد که به اتاقکهای بالایی راه دارد. با اینکه عمارت دیوانخانه در حال حاضر آبادانی خود را از دست داده و در حیاط بزرگ آن ساختمان پست مخابرات و بانک ملی ساخته شده و تنها عمارت و بخش کوچکی از حیاط آن باقی مانده است اما باز هم زیبا و منحصربهفرد است که میتوان به حجاریهای سنگی و خاص در این بنا هم اشاره کرد.
دیوانخانه پس از ساختش در دوره زندیه، کاربریهای متعددی داشته که میتوان به تبدیل آن به یکی از وزارتخانههای کریم خان زند و یا مرکز پست و تلگراف هند و اروپا در دوره قاجار اشاره کرد.
ایلنا نوشت، در این بنا ملی، مقرنسکاریها، حجاری، نقاشیهای دوره زندیه و به ویژه نقاشی مکتب شیراز را میتوان به وضوح دید. تزئینات نقاشی از ویژگی های معماری و هنری آن محسوب میشود. دیوانخانه در سال 1349 و به شماره 914 در فهرست ملی به ثبت رسیده است.