گردشبان (gardeshban.ir) :
پرونده «هنر تذهیب» پس از بررسی در هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، که در شهر کاسان، جمهوری بوتسوانا درحال برگزاری است، به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو اضافه شد. این پرونده مشترک از سوی ایران، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان تدوین شده است.
هنر تذهیب با شماره ۱۰۰ در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۸۷ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. گستره جغرافیایی این عنصر در سراسر ایران پراکنده است.
تذهیب را زراندود یا طلاکاری هم مینامند. دلیل این نامگذاری استفاده از محلولهای طلا برای طراحی نقوش تذهیب بوده است. اما لغت تذهیب را در اصطلاح میتوان به معنی «آراستن» نیز دانست؛ چرا که هدف اصلی هنر تذهیب، آراستن صفحات کتاب، قطعات خوشنویسی و حاشیه نقاشیها، به ویژه صفحات قرآن کریم است.
علاوهبر هنر تذهیب، ایران امسال دو پرونده مشارکتی «افطار و سنتهای فرهنگی ـ اجتماعی آن» و «جشن سده» را در این دور از اجلاس کمیته بین دولی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس در نوبت بررسی دارد.
با ثبت هنر تذهیب، شمار میراث ناملموس جهانی ایران به ۲۲ عنصر رسیده است.
پیشتر مهارت سنتی قالیبافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشیهای خراسان، نقالی و داستانسرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیینهای پهلوانی یا زورخانهای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالیشویان، مهارتهای سنتی قالیبافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزندوزی ترکمن و پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به نام ایران و یا مشترک با کشورهای دیگر در یونسکو ثبت شده است.
«افطار» ثبت جهانی شد
پرونده «افطار و سنتهای فرهنگی ـ اجتماعی آن» مشترک به نام ایران، آذربایجان، ترکیه و ازبکستان در یونسکو ثبت جهانی شد.
هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از روز دوشنبه چهارم دسامبر (۱۳ آذرماه) در تفریحگاه Cresta Mowana در شهر کاسان، جمهوری بوتسوانا در حال برگزاری است. ایران در این دوره از اجلاس سه پرونده مشارکتی «افطار و مراسم اجتماعی-فرهنگی آن» (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان)، هنر تذهیب (مشترک با آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان) و جشن سده (مشترک با تاجیکستان) را برای ثبت در فهرست میراث ناملموس ارائه کرد، که پرونده تذهیب پیش از افطار رأی اعضای این کمیته را برای ثبت جهانی گرفت.
ایران پرونده افطار را به همراه هنر تذهیب بهار سال ۱۴۰۱ برای بررسی در این دور از کمیته میراث ناملموس یونسکو فرستاده بود. این آیین و فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی وابسته به آن با شماره ۲۵۵۱ در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۰ ثبت ملی شده است.
در معرفی پرونده افطار آمده است: «در همه کشورهایی که در این پرونده عضو هستند، افطار توسط افرادی از هر گروه سنی، جنسیتی، متعلق به پیشینههای مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی که اسلام را به عنوان دین خود میشناسند و این عنصر را به عنوان دین خود میشناسند، اجرا و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. افطار در واقع بخش جداییناپذیر از فرهنگ و هویت آنهاست، چه آنهایی که روزه میگیرند و چه افرادی که روزه نمیگیرند.
مسلمانان در نهمین ماه قمری از صبح تا غروب از خوردن و آشامیدن خودداری میکنند. آداب افطار در پایان هر روز انجام میشود و در جوامع مسلمان سعادت و شادی را پس از روزی سخت به ارمغان میآورد.»
ایران در هفدهمین کمیته بیندولی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس که در شهر ریاض برگزار شد، از عربستان نیز دعوت کرده بود به پرونده افطار بپیوندند.
ایران تا کنون ۲۲ اثر را در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت کرده است. مهارت سنتی قالیبافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشیهای خراسان، نقالی و داستانسرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیینهای پهلوانی یا زورخانهای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالیشویان، مهارتهای سنتی قالیبافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزندوزی ترکمن و پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی و هنر تذهیب به نام ایران و یا مشترک با کشورهای دیگر در یونسکو ثبت شده است.
جشن سده ثبت جهانی شد
جشن سده به عنوان بیست و چهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران در هجدهمین نشست کمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس یونسکو در بوتسوانا ثبت شد.
جشن سده امروز چهارشنبه ۱۵ آذرماه ۱۴۰۲ در سومین روز از هجدهمین نشست کمیته بین الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس ثبت جهانی شد.
جشن سده با مشارکت کشور تاجیکستان تهیه و تدوین شده است.
جشن سده، جشنی ایرانی است که در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن برگزار میشود. این جشن بیش از هزاران سال قدمت دارد (از زمان پیدایش آتش) و از کهنترین جشنهای ایرانی بهشمار میرود. «سده» بهعنوان یک میراث ایرانی است و اعضای جوامع را بدون توجه به سن، جنسیت و موقعیت اجتماعی گرد هم میآورد.
جشن، جشن همکاری و همبستگی مردمان است. مردم از هر قومیت و هر مذهبی در این جشن باستانی شرکت می کنند. این جشن با برگزاری مراسم روشن کردن آتش و حلقه زدن به دور آن، برگزاری مراسم مذهبی، قصه خوانی، شاهنامه خوانی، آواز و موسیقی، میزبانی و پذیرایی از میهمانان با غذاها و نان های خاص و آیینی، شیرینی و میوه و تنقلات همراه است.
اعتقاد کشاورزان بر این است که در روز دهم بهمن، روزی که ۵۰ روز و ۵۰ شب تا بهار باقی مانده است، زمینهای کشاورزی برای کشت بهاری بعدی خود آماده میشوند و مردم پایان سردترین روزهای زمستانی را جشن میگیرند.
از ایران ۳ پرونده برای ثبت جهانی در هجدهمین نشست کمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس بررسی میشود که شامل افطار و مراسم اجتماعی- فرهنگی آن (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان)، هنر تذهیب (مشترک با آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان) و جشن سده (مشترک با تاجیکستان) است.
هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس از ۱۳ تا ۱۸ آذرماه ۱۴۰۲ در در شهر کاسان جمهوری بوتسوانا در حال برگزاری است.